Επικοινωνιακή πολιτική και διαπραγμάτευση

Η επικοινωνιακή πολιτική επικεντρώνεται στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης π.χ. να αντιμετωπίζονται ευνοϊκά οι θέσεις της όποιας εξουσίας (π.χ. Κυβέρνησης, αντιπολίτευσης, κόμματος). Όταν ο θετικός επηρεασμός είναι ανέφικτος, επιδιώκεται η μείωση των αντιδράσεων και του βαθμού απόρριψης. Παράδειγμα επικοινωνιακού τεχνάσματος από την επικαιρότητα είναι το λεγόμενο δίλημμα ενώπιον της κοινής γνώμης.
Ένα δίλημμα κανονικά εξυπακούει δύο μόνο ενδεχόμενα εξίσου δυσβάσταχτα. Όταν το ένα επικρατεί πασιφανώς του άλλου, το «δίλημμα» δεν υπάρχει αλλά υπηρετεί επικοινωνιακές ανάγκες. Στην πραγματικότητα, τέτοιο «δίλημμα» υπηρετεί την προτίμηση εκείνου που το παρουσιάζει π.χ. ευρώ ή λίρα; σταθερότητα ή χρεοκοπία; εντός Ευρωζώνης και Ε.Ε. ή εκτός ευρώ με έξωση από την Ε.Ε.; Στα πιο πάνω «διλήμματα», το πρώτο υπερτερεί πασιφανώς. Τυχαίο; Από την άλλη, υπάρχουν και αντίστροφα επικοινωνιακά «διλήμματα» π.χ. εντός Τρόικας ή εκτός; υποταγή στο Μνημόνιο ή ανεξαρτησία; Εδώ, επικρατεί φανερά το δεύτερο.
Εκείνο ομολογουμένως που δεν επιδιώχθηκε (ούτε συζητήθηκε επαρκώς) θα ήταν ο συνδυασμός σεναρίου εκτός Τρόικας και εντός ευρώ. Το «εύκολο» αντεπιχείρημα είναι πως ήταν ανέφικτο και προέρχεται από εκείνους που έκριναν (ή επέλεξαν χωρίς να το ομολογούν) κάτι άλλο αναπόφευκτο, προβάλλοντας επιχειρήματα εκ των υστέρων,  όταν η δυνατότητα παρέμβασης έχει εκπνεύσει καθιστώντας κάτι άλλο αδύνατο. Τυχαίο που προβάλλονται εκ των υστέρων και όχι εκ των προτέρων αφού δρομολογήθηκαν τα σημαντικά χωρίς περιθώριο επιλογής; Το εκ των υστέρων επικοινωνιακό σύνδρομο φάνηκε και στην περίπτωση του ΑΚΕΛ. Μετά από πέντε χρόνια απραξίας, τώρα στην αντιπολίτευση προτείνει επιλογές. Αλλά, μπορεί να πείσει ότι έπραξε τα πάντα για να αποφευχθεί η Τρόικα και η υποταγή στο Μνημόνιο που εκ των υστέρων απεχθάνεται;    
Πέραν της επικοινωνιακής πολιτικής, υπάρχει η ουσία όπου τα πράγματα αξιολογούνται με βάση τα γεγονότα και όχι την εικόνα. Ουσιαστική διαπραγμάτευση σημαίνει ότι πράττεις όσα πρέπει, εν ανάγκη επιλέγοντας μέτρα βαριά και υπερβάσεις τεράστιες, για αποφυγή της Τρόικας. Αυτά εκ των προτέρων. Και όχι με επικοινωνιακά τεχνάσματα και ανέξοδα λόγια εκ των υστέρων. Δυστυχώς, διαπιστώνεται διάσταση ανάμεσα σε αυτό που προβάλλεται επικοινωνιακά και αυτό που όντως επιδιώκεται πραγματικά. Αυτό φάνηκε και στον τρόπο διαπραγμάτευσης  στο Eurogroup όπου το κύριο «όπλο» της πλευράς μας στον αναμενόμενο αδυσώπητο εκβιασμό με φοβερές στρατηγικές επιπτώσεις ήταν ο … θυμός. Ούτε φυσικά πείθει ο αρμόδιος Υπουργός που θεωρούσε ότι μπροστά στον εκβιασμό για συντριβή του τραπεζικού συστήματος, θα προέβαλλε η πλευρά μας ως συμμετρικά ανάλογο μέτρο την φορολόγηση των καταθέσεων! Μπορεί κάτι τέτοια να στοχεύουν την εγχώρια κοινή γνώμη, αλλά έχουν μηδενική διαπραγματευτική ισχύ στο ουσιαστικό παιγνίδι της στρατηγικής αντιπαλότητας.
Στον εκβιασμό ενάντια στο τραπεζικό μας σύστημα, η Κύπρος μπορούσε να προσδοκεί σε καλύτερο συμβιβασμό μόνο μέσω ενός αντι-μέτρου με  δυνητικά πολλαπλάσιο κόστος στο Eurogroup π.χ. κατάρρευση της ευρωζώνης. Η περίπτωση της Ισλανδίας η οποία ουσιαστικά απείλησε με κατάρρευση το ευρωσύστημα (αν και εκτός Ε.Ε.) δείχνει ότι υπήρχαν άλλα ενδεχόμενα που όμως  προϋποθέτουν έμπρακτη πολιτική προετοιμασία με έργα και θυσίες.  Άλλωστε, την «βόμβα» που τρόμαζε την Ευρωζώνη από τις 28 Ιανουαρίου 2013, τεκμηρίωσε ο D. Gros (Center for European Policy Studies-Βρυξέλλες, σύμβουλος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ΔΝΤ). Θα ρίσκαραν την Ευρωζώνη για μερικά δις ευρώ στην Κύπρο; Πως θα ενεργούσαν άλλοι παίκτες σε τέτοια περίπτωση (π.χ. Ρωσία); Τι συνέφερε την Κύπρο; Δεν θα μάθουμε ποτέ. Αλλά εύχομαι να μάθαμε για το μέλλον ότι, τα  επικοινωνιακά  παιγνίδια έχουν μηδενική ισχύ στο παιγνίδι της στρατηγικής αντιπαλότητας και επιπλέον, στην πραγματικότητα αυτό αποκαλύπτει την γύμνια της πλευράς που τα επιλέγει.  
Η πιο πάνω ανάλυση έχει καθοριστική σημασία για το πώς διαπραγματευόμαστε στο μέλλον στα κορυφαία ζητήματα ενώπιόν μας, φυσικό αέριο και Κυπριακό, που θα καθορίσουν την Ιστορία των επόμενων αιώνων.  

Κώστας Μαυρίδης

Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής  

mavrides@ucy.ac.cy