Όταν ένα κράτος γίνεται «κερδοσκόπος»…

Η Κύπρος διαθέτει αποθέματα χρυσού (σχεδόν 14 τόνοι) με σημερινή αξία περίπου μισό δις, που ΔΕΝ λύνει τα προβλήματα. Ωστόσο, επικρατεί μια επιφανειακή αντίληψη που προσδοκούμε να αποτραπεί λόγω αντίδρασης (άλλο ένα mea culpa κατόπιν εορτής, δεν αρκεί).

Επικεντρωνόμαστε σε δύο βασικές προϋποθέσεις διαχείρισης χρυσού από ένα μικρό  κράτος. Ο χρυσός παρέχει δυνατότητα ανταλλαγής του για εξασφάλιση απόλυτα αναγκαίων αγαθών π.χ. ο χρυσός πωλείται/ανταλλάσσεται για αγορά φαρμάκων και ενέργειας στην περίπτωση πολέμου. Συνεπώς, ο χρυσός αποτελεί αποθεματικό έσχατης καταφυγής όταν εξαντληθούν τα χρήματα του κράτους ή το νόμισμα του δεν γίνεται αποδεκτό στις διεθνείς αγορές. Αυτά είναι καθιερωμένοι και αποδεκτοί κανόνες. Αλλά, η Κύπρος «φτιάχνει» δικούς της με βάση το κομματικό συμφέρον και με εναλλασσόμενους ρόλους. Πριν τέσσερα χρόνια, υπό καλύτερες συνθήκες, η Κυβέρνηση του ΑΚΕΛ επιθυμούσε πώληση του χρυσού, ενώ σήμερα –που είναι αντιπολίτευση– εναντιώνεται. Ταυτόχρονα, ο ΔΗΣΥ που ήταν ΤΟΤΕ αντιπολίτευση, εναντιωνόταν σφόδρα σε κάθε σκέψη για πώληση χρυσού, αλλά σήμερα ως Κυβέρνηση στηρίζει την εκποίησή του (άμεσα ή έμμεσα). Οι ρόλοι εναλλάσσονται όπως πάνω στη σκηνή οι ηθοποιοί και δυστυχώς, αρκετοί χειροκροτούν ανάλογα με την κομματική τους τοποθέτηση και όχι με κριτήριο το ΣΩΣΤΟ.       

Επιπλέον, ξεκαθαρίζουμε ότι για ένα κράτος (ιδίως μικρό) όπως η Κύπρος, δεν έχει σημασία η τιμή του χρυσού. Το να πωλήσουμε σήμερα που είναι ψηλή τιμή πριν πέσει, είναι κερδοσκοπική αντίληψη που υιοθετήθηκε αλλού και μας κατάστρεψε. Σήμερα, κατηγορείται «μια χούφτα τραπεζίτες που κερδοσκόπησαν πάνω στην πλάτη της κοινωνίας». Η κίνηση όμως των τραπεζιτών να τοποθετήσουν τα δις των καταθετών σε επικίνδυνα κρατικά ομόλογα ήταν ΜΕΓΑ λάθος, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα (είτε κέρδιζαν είτε όχι), διότι αποτελούσε ανατροπή της πάγιας αρχής για διαχείριση της ρευστότητας.

Οι τράπεζες τοποθετούν κεφάλαια σε κρατικά ομόλογα ως πηγή ασφάλειας (χωρίς κίνδυνο) για να τα έχουν διαθέσιμα όταν χρειάζονται ρευστότητα. Εξού, η επιλογή της προέλευσης των ομολόγων και του ποσού, έχουν καθοριστική σημασία. Οι κυπριακές τράπεζες ωστόσο επέλεξαν την ανάληψη τεράστιων κινδύνων, που σήμαινε ανατροπή της καθιερωμένης πρακτικής που επέβαλλε πρώτιστο ζητούμενο την ΑΣΦΑΛΕΙΑ. Εν ολίγοις, επικράτησε η ανάληψη ρίσκου για κερδοσκοπία (αγοράζοντας χαμηλά τα «σάπια» ομόλογα, προσδοκώντας να τα πωλήσουν ακριβά), στην θέση της καθιερωμένης  ασφάλειας για σκοπούς ρευστότητας. Τα ίδια συμβαίνουν τώρα με το χρυσό ο οποίος από αποθεματικό ασφάλειας στην έσχατη εκείνη επιλογή, αντιμετωπίζεται ως αντικείμενο αγοραπωλησιών με σκοπό το κέρδος. Αυτό, ανατρέπει την όλη προσέγγιση του χρυσού ως αποθεματικού ασφαλείας. Άλλωστε, η διαχείριση του χρυσού από ένα αδύνατο κράτος-ιδιοκτήτη, ΔΕΝ πρέπει να γίνεται με κερδοσκοπική και βραχυπρόθεσμη προσέγγιση που αφορά μεγάλους «παίκτες» του χρηματιστηρίου αλλά με βάση το μακροπρόθεσμο μέλλον.
 
Τέλος, στο σύγχρονο διεθνές νομισματικό σύστημα ένα χαρτονόμισμα έχει μόνο την συναλλακτική αξία που αναγράφεται πάνω, χωρίς δυνατότητα μετατροπής του σε πραγματικό πλούτο (real wealth).

Αυτό ισχύει και για το ευρώ που εκδίδει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα χωρίς ανάλογο πραγματικό αντίκρισμα. Δεν παρέχεται εδώ χώρος για να επεξηγηθούν οι τεράστιοι κίνδυνοι που ελλοχεύουν στην περίπτωση που το διεθνές σύστημα ταρακουνηθεί. Όμως, η Κύπρος εκ των πραγμάτων οφείλει να στηριχτεί στον πραγματικό της πλούτο (όπως τον χρυσό σε συνδυασμό με το φυσικό αέριο), που ήταν και κύρια συνιστώσα της πρότασης μας εναλλακτικά προς την Τρόικα.

Επιπλέον, ο χρυσός αναμένεται να έχει βαρύνουσα σημασία στους σχεδιασμούς για επανακεφαλαιοποίηση τραπεζών (στο πλαίσιο της Βασιλείας III για τους γνωρίζοντες). Καθώς αυτά δρομολογούνται και ενώ οι Κεντρικές Τράπεζες διεθνώς συσσωρεύουν χρυσό για χρόνια (ανεξάρτητα από την τιμή), ένα μικρό και αδύνατο κράτος προτίθεται να πωλήσει! Και μόνο, η αύξηση της αβεβαιότητας που προκαλεί αυτό στην εγχώρια οικονομία, αρκεί για να ακυρωθεί. Πάντως, αν πρόκειται για άγνοια, υπάρχει δυνατότητα αποτροπής. Διαφορετικά, κάτι «βρωμάει» πολύ. 

Κώστας Μαυρίδης, mavrides@ucy.ac.cy