Κτίζοντας από την αρχή

Μεγάλο πράγμα η αυτάρκεια, δύσκολο πράγμα η αυτοσυγκράτηση και όταν τοποθετούν το βάζο με το μέλι μπροστά σου είναι κομματάκι αδύνατο να μην βάλεις το δάχτυλό σου μέσα. Ο κλάδος των ακινήτων ήταν ένα «γλυκό» που ήθελαν όλοι να δοκιμάσουν.

Από το 2000 και έπειτα, λόγω χρηματιστηρίου αλλά και λόγω της προοπτικής ένταξης στην Ε.Ε. ο κλάδος γνώρισε τρομερή άνοδο. Η αύξηση επί του συνόλου του κατασκευαστικού τομέα ανερχόταν κοντά στο 10% ετησίως. Σε ορισμένες περιοχές αυτό το ποσοστό ήταν ακόμα πιο ψηλό. Aν λοιπόν κάποιος καλείτο να πληρώσει ένα επιτόκιο 8% ή 9 % τόκο, το ποσό του φαινόταν πολύ μικρό μπροστά στην αύξηση της υπεραξίας. Πολλοί δεν δίσταζαν να δανειστούν πέρα από τις δυνατότητές τους, θεωρώντας ότι η αξία θα αυξηθεί περαιτέρω και σε κάποιο στάδιο θα χρωστούν πολύ λιγότερα από την αξία που θα μπορούσαν να πουλήσουν.

Έτσι λοιπόν διέθετες χωράφι; Γινόσουν developer. Έπαιρνες το εφάπαξ σου; Γινόσουν developer. Είχες βγάλει κάτι από το χρηματιστήριο; Γινόσουν developer. Τόσα απλά και τόσο εύκολα ο κλάδος απέκτησε αρκετούς αλεξιπτωτιστές. Όμως, το να θέλεις να δανειστείς και το να σου δανείζουν είναι δύο πολύ διαφορετικά κεφάλαια!
Ο άκρατος δανεισμός από τις τράπεζες, με μοναδική εξασφάλιση το ίδιο το ακίνητο και με βάση τη δήθεν αξία του, χωρίς να δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη δυνατότητα αποπληρωμής ήταν ένα από τα σημαντικότερα λάθη την περίοδο της εκτόξευσης της αγοράς. Η λογική τότε έλεγε πως «όσο περισσότερες δανειοδοτήσεις κάνεις τόσο πιο ψηλό ποσοστό κέρδους θα παρουσιάσει η τράπεζα και τόσο πιο ψηλά θα είναι και τα bonus», εξού και σε πολλές περιπτώσεις δεν δίσταζαν να δανείσουν ακόμα και το 100% της αξίας. Της «αξίας» που έβλεπαν μπροστά τους τότε, ή μάλλον που ήθελαν να βλέπουν, προχωρώντας σε υπερεκτιμήσεις ακινήτων.

Όταν όμως η φούσκα έσκασε τις ΗΠΑ παρασέρνοντας και όλη την Ευρώπη, το κακό δεν άργησε να έρθει και στην Κύπρο. Από το 2007, χρονιά η οποία έμεινε στα πρακτικά ως η «χρυσή εποχή» για την αγορά ακινήτων στην Κύπρο, οι πωλήσεις υποχώρησαν γύρω στο 70,5%, ενώ οι τιμές κοντά μειώθηκαν έως και 40% σε κάποιες περιπτώσεις.

Η πτώση των τιμών ήταν δίκοπο μαχαίρι για όλους, μιας και το χρέος των εταιρειών ανάπτυξης γης στις τράπεζες δεν είχε, πλέον, καμία σχέση με την πραγματική αξία των ακινήτων. Οι τράπεζες βρέθηκαν αντιμέτωπες με ένα υπέρογκο ποσό μη εξυπηρετούμενων δανείων και πολύ γρήγορα η λέξη «εκποιήσεις» μπήκε στην καθημερινότητά μας. Είναι όμως αυτή η λύση;

Ο κλάδος των ακινήτων αποτελεί το 16% του ΑΕΠ, απασχολεί γύρω στους 40.000 εργαζόμενους και αποτελεί την μόνη παραγωγική βιομηχανία. Τα ακίνητα είναι η συντριπτική μερίδα των εξασφαλίσεων που έχουν λάβει τα τραπεζικά ιδρύματα, για να χορηγούν δάνεια σε ιδιώτες και επιχειρήσεις. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι σε μεγάλο βαθμό αλληλοεξαρτώμενο με τον τομέα των ακινήτων. Τι θα πρόσφερε λοιπόν η εκποίηση ακινήτων.

Σε εκτενές ρεπορτάζ του περιοδικού IN Business οι μεγαλύτεροι developers της χώρας μιλούν για όλα τα λάθη που έγιναν αλλά και για όσα θα ακολουθήσουν αν δεν λειτουργήσουμε με συγκεκριμένο πλάνο και στρατηγική. Ξεκαθαρίζουν πως η εκποίηση των ακινήτων θα διογκώσει το πρόβλημα και δεν φαίνεται να έχουν άδικο.
Οι εκποιήσεις θα έριχναν περισσότερο τις τιμές, θα δημιουργούσαν νέες ζημίες για τις τράπεζες, επιχειρήσεις θα πτωχεύσουν και οι δύο πλευρές θα βγουν εξίσου χαμένες.

Η έλλειψη ρευστότητας στην αγορά, η επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, τα αυστηρότερα κριτήρια δανεισμού και η αναμονή για αύξηση της προσφοράς ακινήτων, λόγω πιθανών εκποιήσεων από τραπεζικούς οργανισμούς, σίγουρα δημιούργησαν ένα τοξικό κοκτέιλ για την αγορά ακινήτων.

Η λύση της ξεχωριστής αξιολόγησης κάθε έργου εμφανίζεται ως η πιο λογική. Οι τράπεζες να μελετήσουν τη βιωσιμότητα του κάθε έργου ξεχωριστά και να αξιολογήσουν την αξιοπιστία κάθε επιχειρηματία αναλόγως, προχωρώντας σε αναδιαρθρώσεις δανείων και στηρίζοντας τον κλάδο, για να στηρίξει και ο κλάδος με τη σειρά του την οικονομία του τόπου, να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και να επιστρέψουμε σε τροχιά ανάπτυξης.

Χρειάζεται χρόνος, αλλά και προσπάθεια από όλες τις πλευρές για εξεύρεση λύσεων, ώστε να ανοίξουν και πάλι οι στρόφιγγες του δανεισμού με αυστηρά κριτήρια και για έργα τα οποία έχουν προοπτικές. Καλό είναι να μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν κι από αυτά!