Νέες προοπτικές στον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών

Έχουν περάσει έξι μήνες από τα τραγικά γεγονότα του περασμένου Μαρτίου που συγκλόνισαν την κυπριακή οικονομία συθέμελα, και η χώρα καταβάλλει ακόμα προσπάθειες να ανασυγκροτηθεί και να κατανοήσει πλήρως το μέγεθος του προβλήματος που αντιμετωπίζει αυτή την στιγμή, καθώς και τα μελλοντικά προβλήματα που αναπόφευκτα θα αντιμετωπίσει προσεχώς. Η ανεργία αυξάνεται με ανησυχητικούς ρυθμούς, ιδιαίτερα για τους νέους, ενώ η ύφεση συνεχίζεται χωρίς να εμφανίζονται σημάδια ανάπτυξης οποιασδήποτε μορφής. Ο τομέας των υπηρεσιών της Κύπρου, τόσο ζωτικής σημασίας για την οικονομία την περασμένη δεκαετία, βρίσκεται αντιμέτωπος με σοβαρά προβλήματα λόγω της απώλειας της εμπιστοσύνης εκ μέρους των ντόπιων και ξένων επενδυτών. Παρόλα ταύτα, όπως και σε κάθε κρίση που συνέβηκε στο παρελθόν, πάντοτε δημιουργούνται νέες ευκαιρίες και επαφίεται στους ανθρώπους με ανοικτά μυαλά και δημιουργικές ιδέες να δράξουν την ευκαιρία και να τις εκμεταλλευτούν.

Θα ήθελα, δεδομένου ότι ασχολούμαι επαγγελματικά με τα χρηματοοικονομικά θέματα, να αναφερθώ στις νέες ευκαιρίες που κατά την άποψη μου παρουσιάζονται στον τομέα αυτό. Βέβαια οι ευκαιρίες αυτές δεν είναι ανεξάντλητες, ενώ, παράλληλα, δεν αποκλείεται τέτοιες ευκαιρίες να προκύπτουν και σε άλλους τομείς της οικονομίας. Μια πρώτη σκέψη είναι ότι για να πάμε μπροστά, η Κύπρος θα χρειαστεί χρηματοοικονομικούς προγραμματιστές (financial planners). Κατά την άποψή μου, ένας από τους βασικούς λόγους που προκάλεσαν την κρίση στην Κύπρο είναι γιατί άτομα, αλλά ακόμα και πολλοί οργανισμοί, δεν εφάρμοζαν κάποιο σχέδιο για τις επενδύσεις τους ή γενικότερα για τον συνολικό τους πλούτο. Για παράδειγμα, δεν υπήρχε η κατάλληλη διαφοροποίηση/διασπορά. Οι ιδιώτες τοποθετούσαν τα χρήματά τους σε τραπεζικούς  λογαριασμούς πιστεύοντας ότι εκεί είναι ασφαλισμένα, ή αγόραζαν κάποιο ακίνητο νομίζοντας ότι οι τιμές των ακινήτων θα ανεβαίνουν συνεχώς. Για κακή τους τύχη, από την κρίση έχει αποδειχτεί ότι και στις δύο περιπτώσεις οι εκτιμήσεις τους ήταν λανθασμένες. Οι οργανισμοί, όπως για παράδειγμα οι κύριες τράπεζες, είχαν επενδύσει μαζικά σε στοιχεία ενεργητικού και σε σχέδια  υψηλού κινδύνου, όπως ήταν η υπερβολική έκθεση στα ελληνικά κρατικά ομόλογα  χωρίς καλή διαχείριση και αντιστάθμιση του κινδύνου, προκαλώντας με τον τρόπο αυτό την αναπόφευκτη κατάρρευσή τους. Στην Κύπρο ο κόσμος βρίσκεται τώρα σε πλήρη σύγχυση. Δεν εμπιστεύεται τις τράπεζες και για αυτό αποσύρει τις καταθέσεις του (όσες του έχουν απομείνει), αλλά δεν έχει αποκρυσταλλώσει άποψη ως προς τι να κάνει τα χρήματά του. Αποτέλεσμα είναι τα χρήματά του να καταλήγουν είτε κάτω από το μαξιλάρι ή αγοράζει και τοποθετεί χρηματοκιβώτια στο σπίτι για να τα φυλάει ασφαλισμένα. Είναι προφανές ότι ο κόσμος χρειάζεται καθοδήγηση και συμβουλές, και είναι εδώ ακριβώς που οι χρηματοοικονομικοί προγραμματιστές θα μπορούσαν να αποδειχθούν χρήσιμοι. Ο χρηματοοικονομικός προγραμματιστής θα μπορούσε να παράσχει βοήθεια όσο αφορά στις ταμειακές ροές, τις επενδύσεις, στα θέματα συνταξιοδότησης, τα φορολογικά, την διαχείριση των κινδύνων, καθώς και στον σχεδιασμό για θέματα κληρονομικής περιουσίας. Είμαι βέβαιος ότι πολλοί ιδιώτες, οργανισμοί και ιδρύματα ή και τα διάφορα επαγγελματικά ταμεία, θα αντίκριζαν με θετικό φακό την βοήθεια έμπειρων και εξειδικευμένων χρηματοοικονομικών προγραμματιστών, εν όψει του τι έχει συμβεί πρόσφατα στις επενδύσεις και τα περιουσιακά τους στοιχεία.

Μια δεύτερη άποψη είναι ότι η Κύπρος θα χρειαστεί τη δημιουργία εξειδικευμένων ταμείων. Αυτό είναι πολύ σημαντικό αφού το μεγαλύτερο εμπόδιο για άμεση  επανεκκίνηση της οικονομίας είναι η αδυναμία άντλησης κεφαλαίων. Πώς θα μπορέσουν η κυβέρνηση και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να αναλάβουν την χρηματοδότηση της «νέας» οικονομίας της Κύπρου; Πώς θα μπορέσουν να αναλάβουν τις τεράστιες επενδύσεις που είναι αναγκαίες για τον ενεργειακό τομέα; Πώς θα είναι σε θέση ο αυξανόμενος αριθμός επιχειρηματιών να υλοποιήσει τις επιχειρηματικές του ιδέες; Οι τράπεζες δεν θα είναι πλέον σε θέση να παρέχουν δάνεια όπως στο παρελθόν (τουλάχιστον όχι για το προσεχές μέλλον) και κατά συνέπεια η κυβέρνηση, οι μετοχικές εταιρείες και οι ιδιώτες θα χρειαστούν εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης. Τα κεφάλαια αυτά θα μπορούσαν να αντληθούν από εξειδικευμένα ταμεία που μπορούν να δημιουργηθούν, είτε με τη μορφή των ΟΣΕΚΑ (Οργανισμοί Συλλογικών Επενδύσεων σε Κινητές Αξίες) (UCITS) ή υπό την μορφή των Διεθνών Συλλογικών Επενδυτικών Σχεδίων (ICIS) ή υπό κάποια άλλη δομή που θα αντλήσει τα κεφάλαια κυρίως από ξένους (αλλά ακόμη και κάποιους ντόπιους επενδυτές) που έχουν συμφέρον από τέτοια σχέδια. Τα ταμεία αυτά θα μπορούσαν να είναι εγγεγραμμένα στην Κύπρο ή να αποτελούν μέρος μιας ομπρέλας κεφαλαίων που να προέρχονται από κάποια άλλη χώρα, όπως για παράδειγμα το Λουξεμβούργο. Μπορούμε σίγουρα να προσφέρουμε διαχείριση αυτών των ταμείων από την Κύπρο. Αν ο τομέας των ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων στην Κύπρο επιτύχει, αυτό θα έχει αρκετές πολλαπλές επιπτώσεις για την οικονομία.

Ένας άλλος τρόπος για εξασφάλιση της απαραίτητης χρηματοδότησης είναι μέσω των διαρθρωτικών ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τόσο για τα κυβερνητικά έργα που χρειάζονται κεφάλαιο όσο και για την χρηματοδότηση των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜΜΕ). Δυστυχώς, μέχρι τώρα οι Κύπριοι δεν υπήρξαν αποτελεσματικοί στην άντληση αυτών των κεφαλαίων και θα πρέπει να βελτιωθούν σε αυτό το μέτωπο. Λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση που επικρατεί σήμερα, τα κεφάλαια αυτά της ΕΕ μπορεί να αποδειχθούν εξαιρετικά χρήσιμα.

Μια τρίτη σκέψη, και η τελευταία στο άρθρο μου αυτό, είναι ότι νέες ευκαιρίες θα μπορούσαν να προκύψουν με την προσφορά  χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών μέσω του διαδικτύου. Τέτοιες πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να προσφέρουν καλύτερη, ταχύτερη και φθηνότερη εξυπηρέτηση στους πελάτες, παρά από τις υπηρεσίες που προσφέρονται με τις πιο παραδοσιακές μεθόδους. Θα μπορούσαν να καλύψουν τον τραπεζικό, τον ασφαλιστικό και τον επενδυτικό κλάδο (π.χ. χρηματιστηριακές μεσολαβητικές εταιρείες), ή για την χρηματοδότηση έργων και επιχειρηματικών πρωτοβουλιών καθώς και νεοϊδρυόμενων εταιρειών (start-ups).

Είναι λοιπόν γεγονός ότι κάθε κρίση φέρνει μαζί της νέες ευκαιρίες. Αυτό συνέβαινε πάντοτε. Πιο πάνω  έχω περιγράψει μερικές σκέψεις που σχετίζονται με τον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών στην Κύπρο. Σημειώνω και πάλιν ότι ο κατάλογος αυτός δεν καλύπτει όλους τους τομείς, αφού έχω επικεντρωθεί στις ευκαιρίες για ένα μόνο τομέα της οικονομίας. Δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες και σε άλλους τομείς. Στους ανθρώπους  του τόπου αυτού που διαθέτουν δημιουργικά μυαλά επαφίεται να εντοπίσουν και να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες αυτές.