Επικίνδυνη και ασύμφορος η «αξιοποίηση του φυσικού αερίου προς αποφυγή του μνημονίου»

Επειδή η πρόταση μου για δημιουργία ενός κεφαλαίου επιχειρηματικού κινδύνου  (venture capital) για την παροχή επιχειρηματικών δανείων προς ενθάρρυνση της νεανικής επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας για πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων, ακόμα και με υποθήκευση μελλοντικών εσόδων από το φυσικό αέριο, έχει παρεξηγηθεί σαν υποστήριξη των προτάσεων συγκεκριμένου υποψηφίου Προέδρου, θα ήθελα να διευκρινίσω την θέση μου.

Δανεισμός της τάξης του ενός δις δεν είναι καθόλου εύκολος στο παρόν στάδιο, αλλά όχι  εντελώς αδύνατος. Θα πληρώναμε ψηλό επιτόκιο και ασφάλιστρο κινδύνου. Και οι μόνες δαπάνες που θα το δικαιολογούσαν μια τέτοια κίνηση θα ήταν επενδύσεις μεγάλης απόδοσης, όπως η εργοδότηση των ανέργων νέων που απαξιώνονται καθημερινώς για δυο και πλέον χρόνια και η προώθηση καινοτομικών επιχειρήσεων για να ανακτήσουμε την ανταγωνιστικότητα μας.

Θα ήταν τεράστιο λάθος να αντληθούν μελλοντικά έσοδα από το φυσικό αέριο για κάλυψη δημοσιονομικών ελλειμμάτων, ανακεφαλαίωση των τραπεζών ή αποπληρωμή χρέους, κι’ ακόμα χειρότερο για να αποφευχθεί το μνημόνιο και τα διορθωτικά και διαρθρωτικά μέτρα που συμφωνήθηκαν.

Οι θέσεις μου στο θέμα της αξιοποίησης του φυσικού αερίου όπως τις παρέθεσα πριν δύο σχεδόν χρόνια με άρθρα μου στον ημερήσιο τύπο- ένα από τα οποία με ημερομηνία 17 Ιουνίου 2011 το οποίο παραθέτω πιο κάτω - έχουν ως εξής

«Στα μέσα της οικονομικής κρίσης η ανακάλυψη κοιτασμάτων ορυκτών καυσίμων εορτάζεται ως σωτηρία και πανάκεια. Ωστόσο, η διεθνής εμπειρία μας διδάσκει ότι μια τέτοια ανακάλυψη, όσο ελκυστική και αν φαίνεται, είναι δίκοπο μαχαίρι.

Από τη μια, θα βοηθούσε την Κύπρο να αντιμετωπίσει το υψηλό δημοσιονομικό έλλειμμα και αυξανόμενο εξωτερικό χρέος εάν και όταν, ένα μεγάλο ποσό χρημάτων αρχίσει να εισρέει στα κρατικά ταμεία και την οικονομία.

Από την άλλη, οι κίνδυνοι είναι εξίσου σημαντικοί. Πρώτον, τα έσοδα κινδυνεύουν να κατασπαταληθούν για να διατηρηθεί ο διογκωμένος και σπάταλος δημόσιος τομέας, καθώς και για να αυξηθούν οι κοινωνικές παροχές και επιδοτήσεις σε ομάδες οργανωμένων  συμφερόντων. Το εύκολο χρήμα θα ενθαρρύνει κι’ άλλα υψηλού κόστους και χαμηλής απόδοσης δημόσια έργα με σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Χειρότερα ακόμα το εύκολο χρήμα θα μειώσει την πίεση και θα αναβάλει επ’ αόριστο την  αναδιάρθρωση της οικονομίας και του δημόσιου τομέα που είναι απολύτως αναγκαία για την ανάκτηση της διεθνούς μας ανταγωνιστικότητας.

Ένας δεύτερος κίνδυνος που καραδοκεί φέρει το όνομα της «κατάρας των πόρων», η οποία, ορίζεται ως το παράδοξο φαινόμενο που οι χώρες με αφθονία μη ανανεώσιμων φυσικών πόρων, όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, τείνουν να έχουν χαμηλότερα επίπεδα ανάπτυξης από τις χώρες με λιγότερους φυσικούς πόρους. Για παράδειγμα από το 1965-1998, στις χώρες του ΟΠΕΚ, το κατά κεφαλή ΑΕΠ μειώθηκε κατά μέσο όρο κατά 1,3% ετησίως, ενώ στον υπόλοιπο αναπτυσσόμενο κόσμο αυξήθηκε κατά μέσο όρο 2,2%. 

Αυτό  οφείλεται στη μείωση της ανταγωνιστικότητας των άλλων τομέων, της αστάθειας των κρατικών εσόδων λόγω αστάθειας των τιμών των υδρογονανθράκων, και τη κακοδιαχείριση, αναποτελεσματικότητα, και διαφθορά που προκαλεί ο εύκολος πλούτος. Η πιο επιζήμια και διαρκής επίπτωση από την κατάρα των πόρων είναι η καθυστέρηση της ανάπτυξης των θεσμών και του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας.

Μόνο λίγες χώρες όπως η Νορβηγία, το Κουβέιτ, και η Χιλή, κατάφεραν να αποφύγουν την κατάρα των πόρων αποταμιεύοντας μέρος των εσόδων σε ειδικά επενδυτικά ταμεία. Τα κεφάλαια εισάγονται στην οικονομία σταδιακά και επενδύονται σε μεγαλόπνοα αναπτυξιακά έργα που αυξάνουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας, όπως η παιδεία, η έρευνα, η καινοτομία, οι υποδομές για νέες τεχνολογίες και υπηρεσίες, η πράσινη ανάπτυξη και η προστασία του περιβάλλοντος.

Αντί να αφήσουμε, λοιπόν, τα έσοδα από το φυσικό αέριο να εκτροχιάσουν την θεσμική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας, θα μπορούσαμε να τα αποστειρώσουμε και να τα χρησιμοποιήσουμε δημιουργικά για να επιταχυνθεί η διαδικασία των μεταρρυθμίσεων, ώστε να επανακτήσει η Κύπρος τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της. Ιδού μερικές επιβαλλόμενες προτεραιότητες: μεταρρύθμιση του δημόσιου τομέα, ενίσχυση της βιωσιμότητας του συνταξιοδοτικού ταμείου, επένδυση στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, την έρευνα, την καινοτομία και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Ο Προμηθέας, όχι ο Επιμηθέας, θα πρέπει να καθοδηγεί τις ενέργειες μας. Παίζουμε με τη φωτιά αν αρχίσουμε την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου χωρίς να χαράξουμε πρώτα μια καλά συγκροτημένη στρατηγική ευφυούς χρήσης των εσόδων. Με την επίγνωση των ευκαιριών αλλά και των κινδύνων και μια μακρόπνοη στρατηγική, το φυσικό αέριο θα μπορούσε να εκτοξεύσει την Κύπρο στην τροχιά της αειφόρου ανάπτυξης με αιχμές του δόρατος, την  έρευνα και την καινοτομία, την ανάπτυξη του ανθρωπίνου μας δυναμικού και την εκμετάλλευση του ανεξάντλητου ηλιακού μας πλούτου».