Ανάπτυξη για αυτή τη γενιά!

Η θέση της Ελλάδας οικονομικά είναι χειρότερη από την Κύπρο. Όμως, στη διαδικασία συνομολόγησης μνημονίου, η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε «προχωρημένο» στάδιο, παρά η Κύπρος η οποία βρίσκεται ακόμη στην αρχή. Ως εκ τούτου και παρά τις όποιες διαφορές, μπορούν να αντληθούν σημαντικά μαθήματα για το μέλλον. Παρεμπιπτόντως, δεν έχουμε το επίσημο κείμενο του κυπριακού μνημονίου για να το αξιολογήσουμε αλλά μόνο δημοσιογραφική ενημέρωση που είναι αποσπασματική και ενδεχομένως ανακριβής. 

Αντλώντας από την ελλαδική εμπειρία θα επικεντρωθούμε σ΄ ένα χαρακτηριστικό δείκτη, που αφορά το παρόν και δίνει μαθήματα για το μέλλον. Το δημόσιο χρέος είναι όσα χρωστά το κράτος (Κυβέρνηση και όχι οι ιδιώτες) και για να είναι συγκρίσιμο, διαιρείται με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) μιας χώρας, που αποτελεί (απλουστευμένα) το σύνολο των εισοδημάτων (της παραγωγής) για ένα χρόνο σε μια οικονομία. Στην Ελλάδα,  μετά από τρία μνημόνια με δραστικές μειώσεις σε μισθούς και δαπάνες του δημοσίου, κούρεμα/διαγραφή χρέους και άλλες «ελαφρύνσεις», ο δείκτης για το δημόσιο χρέος αυξάνεται προς το … 180%. Εάν ισχύει ο κανόνας πως μέχρι το 120% θεωρείται βιώσιμο χρέος, το 180% πρέπει να θεωρείται … θανατηφόρο. Τις προάλλες, η επίσημη εκτίμηση (μετά και την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους κατά 40 δις ευρώ), θέτει ως στόχο να μειωθεί στο 124% του ΑΕΠ το 2020! Μετά από 3 χρόνια μνημονίων, εσωτερικής υποτίμησης, διαγραφής χρέους, ελάφρυνσης και άλλων μέτρων, η  ανταγωνιστικότητα επιδεινώθηκε και ο δείκτης του χρέους υπερδιογκώθηκε. Πως εξηγείται αυτή η δυσαρμονία;

Ποσοστό δημόσιου χρέους ως προς το ΑΕΠ, πάνω από 120% θεωρείται μη βιώσιμο. Η Ελλάδα μετά από δραστικές περικοπές σε απίστευτο επίπεδο λιτότητας, μετά από επίσημο και ανεπίσημο κούρεμα με διαγραφή χρέους και άλλες ελαφρύνσεις με μείωση επιτοκίου, αναμένεται από 175% που είναι περίπου σήμερα, να κατέβει στο 124% το 2020. Εν ολίγοις, με βάση τις επίσημες προβλέψεις της Ε.Ε. και της Τρόικας, ο δείκτης θα βρίσκεται για μια δεκαετία εκτός επιπέδου βιωσιμότητας και πολύ πιο πάνω από το  αποδεκτό επίπεδο αναφοράς/βάσης στην Ευρωζώνη που είναι το 60%. Αυτή η δυσαρμονία στο δείκτη είναι αποτέλεσμα του αριθμητή και πρωτίστως του παρονομαστή. Αλλά, πίσω από τους δείκτες, ο παρονομαστής αφορά το επίπεδο ευημερίας. Εκείνο λοιπόν που συμβαίνει είναι μια φοβερή δυστυχία λόγω συμπίεσης των οικονομικών δυνατοτήτων προς τα κάτω κυρίως λόγω της πρωτοφανούς συρρίκνωσης στον παρονομαστή, δηλαδή το ΑΕΠ.

Τα μαθηματικά βοηθούν για να αναλύσουμε και να κατανοήσουμε το θέμα. Στην πραγματικότητα, παρά τις δραστικές περικοπές (που έπρεπε να γίνουν), το δημόσιο χρέος διογκώνεται από το «βάρος» που φορτώνεται το κράτος λόγω των τραπεζών. Ταυτοχρόνως, ο παρονομαστής του κλάσματος ΧΡΕΟΣ/ΑΕΠ, δηλαδή η οικονομία, συρρικνώνεται με συνολικό αποτέλεσμα την εκτόξευση του δείκτη στο 175% εν μέσω μιας πρωτοφανούς δυστυχίας.

Το μάθημα για την Κύπρο είναι σαφές. Εάν υπό τις περιστάσεις το μνημόνιο είναι αναπόφευκτο, άλλο τόσο επιβάλλεται να διασφαλιστεί η ανάπτυξη στην πράξη. Ουσιαστική ανάπτυξη μπορεί να προκύψει υπό τις περιστάσεις από το φυσικό αέριο. Μόνο που έχουμε λόγους να είμαστε …  καχύποπτοι. Ο μεν Ντάουνερ γυροφέρνει. Το δε  ΔΝΤ εξακολουθεί να «σώζει» οικονομίες άλλων χωρών που όμως διαθέτουν τεράστιο ορυκτό πλούτο. Και τώρα στην Κύπρο προβάλλονται διάφορες «φωνές» που επιμένουν ότι «το φυσικό αέριο πρέπει να αφεθεί στις μελλοντικές γενιές»! Αν δεν υπάρχουν σκοπιμότητες πίσω από τέτοιες απόψεις, διερωτώμαι σε ποια κοινωνία ζουν όσοι τις εκφράζουν και δεν αντιλαμβάνονται τις στρατιές των ανέργων και απελπισμένων που πληθαίνουν. Ωστόσο, θα το θέσουμε ωμά: Η γενιά αυτή (ναι, αυτή και όχι κάποια μελλοντική) δικαιούται ΠΡΩΤΗ μερίδιο στο φυσικό αέριο διότι αυτή επέλεξε το 2004 να διασώσει το δικαίωμα στον πλούτο αυτό, ενάντια στην τότε συνομωσία. 

Κώστας Μαυρίδης, Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής     mavrides@ucy.ac.cy