Τεράστια η πρόκληση της ρευστότητας για τις τράπεζες

Κατά την διάρκεια της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008, οι τράπεζες, παρά τα επαρκή επίπεδα κεφαλαίων που κατείχαν, ήρθαν αντιμέτωπες με πολλές δυσκολίες, ως αποτέλεσμα της έλλειψης συνετής διαχείρισης της ρευστότητάς τους. Οι τράπεζες αδυνατούσαν να μετακυλήσουν τις βραχυπρόθεσμες χρηματοδοτήσεις τους, με αποτέλεσμα να προκληθεί ραγδαία μείωση της εμπιστοσύνης των επενδυτών δημιουργώντας έτσι κρίση ρευστότητας σε ορισμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Με απώτερο στόχο την ενίσχυση και την προστασία του τραπεζικού συστήματος ενάντια σε δυσμενείς κρίσεις, η Επιτροπή της Βασιλείας για την Τραπεζική Εποπτεία (Basel Committee), εντός του πλαισίου της Βασιλείας 3, εισήγαγε δύο νέους δείκτες ρευστότητας: το δείκτη κάλυψης ρευστότητας (Liquidity Coverage Ratio-LCR) και το δείκτη καθαρής σταθερής χρηματοδότησης (Net Stable Funding Ratio-NSFR).
LCR- NSFR

Ο δείκτης LCR εισήχθη με στόχο την ενίσχυση της ικανότητας των τραπεζών να αντεπεξέρχονται σε αιφνίδια δυσμενή περιστατικά. Ο δείκτης απαιτεί όπως οι τράπεζες διαθέτουν επαρκή ρευστοποιήσιμα στοιχεία ενεργητικού υψηλής ποιότητας (μετρητά, κρατικά ομόλογα και άλλα ρευστοποιήσιμα χρεόγραφα), ούτως ώστε να είναι εις θέση να ανταποκριθούν σε ένα δυσμενές σενάριο άμεσης εκροής μετρητών, χρονικής διάρκειας τουλάχιστον 30 ημερών. Οι ακραίες ταμιακές εκροές περιλαμβάνουν την απόσυρση μέρους των λιανικών καταθέσεων και την απόσυρση όλης της χονδρικής χρηματοδότησης που λήγει εντός 30 ημερών.
Ο δείκτης NSFR έχει δημιουργηθεί ως ένα διαρθρωτικό μέτρο, με απώτερο σκοπό τη διασφάλιση επαρκούς και σταθερής χρηματοδότησης (μεσοπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης) στο τραπεζικό σύστημα, ούτως ώστε να υφίσταται η δυνατότητα κάλυψης των μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων δανείων που θα παραχωρούνται από την εκάστοτε τράπεζα. Η σταθερή χρηματοδότηση αποτελείται από κεφάλαια, μακροπρόθεσμα χρεόγραφα, χονδρική χρηματοδότηση, όπως επίσης και καταθέσεις λιανικής τραπεζικής με ημερομηνία λήξης πέραν του ενός χρόνου.

Χρονοδιάγραμμα

Το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της Βασιλείας 3,  όσον αφορά τους δύο νέους δείκτες ρευστότητας,  θα επιτρέπει στις τράπεζες μία «περίοδο παρακολούθησης», όπου θα αναφέρουν τις θέσεις τους σε σχέση με τους εν λόγω δείκτες προς τις εθνικές εποπτικές Αρχές, προτού οριστικοποιηθούν και εφαρμοσθούν ως κανονιστικές απαιτήσεις.

Η περίοδος παρακολούθησης του δείκτη LCR θα βρίσκεται σε ισχύ μέχρι το 2014. Από την 1η Ιανουαρίου του 2015, ο εν λόγω δείκτης θα μετατραπεί σε ελάχιστη απαίτηση. Παράλληλα, η περίοδος παρακολούθησης του δείκτη NSFR θα βρίσκεται σε εφαρμογή μέχρι το 2017, όπου και θα μετατραπεί σε ελάχιστη απαίτηση, από την 1η Ιανουαρίου 2018.

Η εφαρμογή των προαναφερθέντων δεικτών ενδεχομένως να αποδεδειχθεί ως μια πρόκληση για όλες τις τράπεζες διεθνώς. Πρόσφατη έρευνα που διενεργήθηκε από την Επιτροπή της Βασιλείας και την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών, περί τα τέλη Ιουνίου 2011, κατέδειξε ότι οι τράπεζες αντιμετωπίζουν σημαντικές ελλείψεις σε σχέση με τις απαιτήσεις που επιβάλλονται από τους δύο δείκτες ρευστότητας. Αυτό ισοδυναμεί με έλλειμμα κατοχής ρευστοποιήσιμων στοιχείων ενεργητικού υψηλής ποιότητας της τάξεως των $1,76 τρισεκατομμυρίων και έλλειμμα από σταθερές χρηματοδοτήσεις της τάξεως των $2,78 τρισεκατομμυρίων.

Πορίσματα

Επίσης, τα πορίσματα της εν λόγω έρευνας κατέδειξαν μεγαλύτερη δυστοκία εκ μέρους των ευρωπαϊκών τραπεζών να ικανοποιήσουν τους δύο νέους δείκτες ρευστότητας σε σχέση με τις διεθνείς τράπεζες που αξιολογήθηκαν. Σύμφωνα με την έρευνα, ο μέσος όρος του δείκτη LCR και του NSFR διαφόρων ευρωπαϊκών τραπεζικών ιδρυμάτων υπολογίσθηκε στο 71% και 89% αντιστοίχως, χαμηλότερα από το 100% που είναι το ελάχιστο απαιτούμενο όριο από την Επιτροπή της Βασιλείας, για τους δύο δείκτες.

Οι ανάγκες ρευστότητας που καθορίζονται από την Επιτροπή της Βασιλείας για τις τράπεζες είναι πιθανό να αποδειχθούν μεγαλύτερη πρόκληση από τις αντίστοιχες των κεφαλαίων και θα προωθούν την απομάκρυνση από βραχυπρόθεσμες χρηματοδοτήσεις.
Επίσης, για τον λόγο ότι οι τράπεζες θα είναι αναγκασμένες να διατηρούν υψηλότερα αποθέματα ρευστότητας, αυτό μπορεί να περιορίσει τα περιθώρια κέρδους των τραπεζών και εν τέλει να μειώσει το φάσμα των προϊόντων που προσφέρουν στους πελάτες.

Σύμφωνα με πληροφορίες του Bloomberg, η ΕΚΤ ασκεί πιέσεις προς τις διεθνείς τραπεζικές Αρχές να χαλαρώσουν τους κανονισμούς που αφορούν το δείκτη ρευστότητας LCR, ούτως ώστε οι δανειστές να είναι εις θέση να χρησιμοποιήσουν ορισμένα χρεόγραφα καλυπτόμενα από στοιχεία ενεργητικού και δάνεια προς επιχειρήσεις ως δικλείδα ασφαλείας σε πιθανή κρίση ρευστότητας.

Η σημασία της ρευστότητας των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων είναι επίσης έκδηλη μέσα από τα μέτρα που προτείνει η τρόικα στην κυπριακή κυβέρνηση τα οποία εστιάζονται στην περαιτέρω αναβάθμιση και ενίσχυση των κανονιστικών πλαισίων για τη διασφάλιση επαρκούς ρευστότητας.

** Οι απόψεις και γνώμες που διατυπώνονται στο παρόν είναι αυτές του συγγραφέα και δεν εκπροσωπούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις και γνώμες της KPMG International ή Οίκων Μελών της KPMG. Η επωνυμία  της KPMG και το λογότυπο της KPMG είναι εγγεγραμμένα εμπορικά σήματα της KPMG International Cooperative, Ελβετικός Οργανισμός.