Ο πληθωρισμός δεν είναι φάντασμα, και όμως μας στοιχειώνει...

Για πολλά χρόνια, η λιτότητα, η δημοσιονομική πειθαρχία, οι globalised supply chains και το χαμηλό κόστος παραγωγής στις αναπτυσσόμενες αγορές κράτησαν σταθερές τις τιμές στην Ευρώπη. Παράλληλα με το σχετικά φθηνό ενεργειακό κόστος, ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που ξεκίνησε το 2009, η Ευρώπη απολάμβανε μια μακρά περίοδο σχετικά χαμηλών ποσοστών αύξησης του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.

Μετά από μια μικρή επιτάχυνση το 2017, ο συσχετισμός μεταξύ Προσφοράς και Ζήτησης το 2020 κόλλησε κορονοιό, πράγμα που οδήγησε σε ύφεση τιμών διότι υπήρχε κενό χωρητικότητας. Από το 2021 ο πληθωρισμός αυξάνεται όπως φαίνεται στο ανωτέρω γράφημα - και υπάρχουν τρεις κύριοι λόγοι για αυτό, οι οποίοι πρέπει να ληφθούν υπόψη, ιδιαίτερα στον καθορισμό της τιμολογιακής πολιτικής. Ορισμένες επιπτώσεις μπορεί να επανέλθουν στο μέλλον, μερικές άλλες ήρθαν για να μείνουν, όλοι αυτοί οι παράγοντες είναι δυσμενείς διότι θα παρασύρουν τις δομές σε ανακατανομή των πόρων και ανατροπή των μεριδίων της αγοράς.

Οι τρεις βασικοί παράγοντες, κατά σειρά σημασίας βάση της επίπτωσής τους, είναι:

• Διάθεση ρευστότητας  έναντι Προσφοράς/Ζήτησης
• Τιμές ενέργειας
• Αναπροσαρμογή  χωρητικότητας σε επίπεδα προ-Covid

Το καθένα από μόνο του έχει την δύναμη να ταράξει τις υφιστάμενες δομές της αγοράς. Ο συνδυασμός των παραγόντων θα δημιουργήσει  δυσφορία στην αγορά και ένα domino effect στην αποτίμηση προϊόντων και υπηρεσιών.

Ρευστότητα στην Αγορά
Παρά τις ομολογουμένως μεγάλες προσπάθειες που έγιναν για να επιστραφούν τα χρήματα που διοχετεύθηκαν στην αγορά από τις κυβερνήσεις και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η διαθεσιμότητα κεφαλαίων  Μ3 εξακολουθεί να είναι διπλάσια από ότι ήταν πριν το Covid-19 χτυπήσει την Ευρώπη. Φυσικά, το αποτέλεσμα δεν έχει γίνει αισθητό στην πραγματική οικονομία. Στο παρελθόν μετά την κρίση του 2009 και των επόμενων ετών, η διάθεση χρήματος κρατήθηκε ελεγχόμενη με μόνο τον δείκτη Μ1 να παραμένει σε υψηλά επίπεδα.

Σήμερα έχουμε μια διαφορετική εικόνα: ο δείκτης Μ3 κυριολεκτικά εκτοξεύθηκε και θα παραμείνει σε πολύ υψηλά επίπεδα, αν και μπορεί να υποχωρήσει λίγο τα επόμενα έτη.

Με απλά λόγια, στην αγορά  υπάρχει διπλάσια ρευστότητα με μειωμένη ζήτηση και σχετικά σταθερή προσφορά.. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που  ονομάζουμε πληθωρισμό και ήρθε για να μείνει. Φυσικά, η επίδραση του πληθωρισμού είναι μεγαλύτερη στις οικονομίες υψηλού εισοδήματος της Βόρειας Ευρώπης και πιο περιορισμένη στις οικονομίες μεσαίου εισοδήματος του Νότου. Παρόλα αυτά, θα πρέπει να προετοιμαστούμε για πραγματικές προσαρμογές του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, περίπου στο 4% για τα επόμενα χρόνια. Όσον αφορά κάποια ειδικά ποσοστά πληθωρισμού π.χ. στέγαση και ενέργεια, ο αντίκτυπος μπορεί να είναι πολύ υψηλότερος, φτάνοντας το 20%, ίσως και περισσότερο.

Κόστος Ενέργειας
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως θα υπάρξουν περαιτέρω διακυμάνσεις. Αναφορικά με τη μειωμένη παραγωγική δραστηριότητα το 2020 λόγω της κρίσης Covid, και την αυξημένη ζήτηση  το 2021 η τιμή του αργού πετρελαίου (και οποιασδήποτε άλλης απολιθωμένης πηγής) έχει αυξηθεί. 

Είναι πιθανό ότι οι τιμές θα αυξηθούν περαιτέρω και μάλιστα με επιταχυνόμενο ρυθμό, λόγω των πολιτικών αποφάσεων για μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εκεί και όπου είναι δυνατόν, και με ταχείς ρυθμούς. Έτσι, πρόσθετοι φόροι για το CO2 και την ατμοσφαιρική ρύπανση θα αυξήσουν περαιτέρω τις τιμές, ενώ η ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια δύσκολα θα καλυφθεί με τις υπάρχουσες πράσινες πηγές και ενώ θέτονται εκτός δικτύου τα παραδοσιακά εργοστάσια παραγωγής ρεύματος. Ειδικά για τη μεταφορά ανθρώπων και αγαθών αυτό θα έχει σημαντικές επιπτώσεις που δυστυχώς δεν θα αντικατοπτρίζονται πλήρως στο συνολικό ποσοστό ΔΤΚ (Δίκτη Τιμών Καταναλωτή).

Ωστόσο, η ανάπτυξη του ενεργειακού κόστους δεν είναι πράξη ανωτέρας βίας. Ωθείται από Πολιτική βούληση και δίχως να στοχεύει στην δημιουργία προσαυξημένης αξίας διαμέσου  των κυρώσεων που επιβάλλονται για την κατανάλωση της ενέργειας. Ως εκ τούτου, υπάρχει μία μικρή πιθανότητα ότι ο ανεπτυγμένος κόσμος να επανεξετάσει την ενεργειακή του στρατηγική, διότι σίγουρο είναι πως η οικονομική ανάπτυξη προϋποθέτει εύκολη πρόσβαση σε φθηνή ενέργεια.

Προσαρμογές Χωρητικότητας
Από τις τρεις απειλές, αυτή είναι η πιο εύκολη για να επιλυθεί, γιατί εξαρτάται από τις αγορές και οι αγορές θα αντιδράσουν στα κίνητρα, ακολουθώντας τους κανόνες προσφοράς και ζήτησης - έστω και με μικρή καθυστέρηση.

Η αύξηση των ναύλων από την Κίνα λόγω μειωμένης χωρητικότητας υπό σταθερή ζήτηση, έχει φτάσει στο αποκορύφωμά της.

Φυσικά, άλλοι παράγοντες μπορεί να διατηρήσουν τα ναύλα σε υψηλά επίπεδα, αλλά συνολικά οι υποδομές στην παραγωγή, τη μεταφορά, την αποθήκευση και την διαχείριση βρίσκονται στο δρόμο για να φτάσουν στα επίπεδα Pre-Covid 2019.

Ωστόσο, αυτός ο δρόμος για την Ευρώπη πιο πολύ μοιάζει με μαραθώνιο και όχι με κούρσα, καθώς αντιμετωπίζουμε ελλείψεις οδηγών, την στιγμή που  η διάθεση ενέργειας είναι χαμηλή αλλά οι τιμές συνεχώς ανεβαίνουν - όλα αυτά σχετίζονται άμεσα με τα δύο πρώτα σημεία αυτής της τριλογίας που μας στοιχειώνουν με απελπιστικά υψηλές τιμές.

Ένας άλλος παράγοντας που μπορεί να ανασχηματίσει τις ευρωπαϊκές δομές είναι ότι οι βιομηχανίες αναζητούν την επιστροφή τους από την Κίνα στην Ευρώπη, καθώς το κόστος μεταφοράς και άλλα παρεμφερή έξοδα καθιστούν την παγκόσμια προμήθεια λιγότερο ελκυστική για τους μεγάλους παίκτες.

Για την αγορά μεταφορών, αυτό σημαίνει:
Οι μισθοί θα πρέπει να αυξηθούν για να προσελκύσουν οδηγούς και προσωπικό logistics. Θα πρέπει να επεκταθούν οι χωρητικότητες ώστε να υπάρχει η δυνατότητα ανταπόκρισης όταν θα υπάρξει ανάκαμψη στη ζήτηση προϊόντων για μεταφορά. Θα πρέπει επίσης να γίνει αλλαγή των μεταφορικών μέσων σε αυτά που λειτουργούν με ανανεώσιμα καύσιμα και ηλεκτρική ενέργεια.

Όπως δείχνει το γράφημα, ο Covid σταμάτησε και ανέτρεψε την τάση αύξησης των ναύλων στην Ευρώπη για το 2020 και έκτοτε η άνοδος έφτασε σε νέες κορυφές.

Ως εκ τούτου, θα δούμε - πιθανότατα για πρώτη φορά σε μια γενιά - πραγματικά κορυφαίες προσαρμογές στα τέλη μεταφοράς. Ο έξυπνος τρόπος θα είναι η  παρακολούθηση των αγορών ενέργειας και η χρησιμοποίηση επίναυλου καυσίμων καθώς οι ναυτιλιακές, αεροπορικές, και οι εταιρείες οδικών μεταφορών κάνουν ακριβώς αυτό. Ορισμένες ανατιμήσεις  θα είναι επίσης απαραίτητες κατά διαστήματα, όταν δοθούν σαφέστερες εικόνες από τις  Διεθνείς Κεντρικές τράπεζες.

*Managing Director, Christoudias Logistics