Τα σκουπίδια μιλούν: πώς αλλάξαμε συμπεριφορά και συνήθειες στην πανδημία

Τον Αύγουστο του 2019 εγκαταστάθηκαν 50 ειδικά σχεδιασμένοι κάδοι ανακύκλωσης PMD (πλαστικό – μέταλλο- tetrapak) σε μήκος 5 χλμ. παραλιακών πεζοδρόμων, στον Δήμο Γεροσκήπου και στην Κοινότητα Κισσόνεργας στην Πάφο. Οι κάδοι αυτοί και η επιστημονική παρακολούθηση του περιεχομένου που συλλέγεται σε αυτούς αποτελούν τη δράση On-the-go Recycling του έργου Zero Waste Beach που υλοποιεί το Κέντρο Μελετών και Έρευνας ΑΚΤΗ σε συνεργασία με την Coca-Cola HBC Cyprus με την υποστήριξη του Ιδρύματος The Coca-Cola Foundation. Το 2020 με την πανδημία οι κάδοι συνέλεξαν 21 τόνους σκουπίδια!

Οι δύο τοπικές αρχές συνεργάστηκαν με ενθουσιασμό αναλαμβάνοντας τη συλλογή των σκουπιδιών και υποστηρίζοντας το επιστημονικό προσωπικό της ΑΚΤΗΣ στην εργασία του συστηματικούχαρακτηρισμού των σκουπιδιών, του διαχωρισμού στις πηγές, του ζυγίσματος.

Η πανδημία του COVID-19  έχει χαρακτηριστεί και ως η «πλαστική πανδημία», αφού η χρήση πλαστικών μιας χρήσεως εκτινάχθηκε στα ύψη λόγω της ανάγκης κάλυψης των υγειονομικών προφυλάξεων. Μάσκες, γάντια, αλλά και συσκευασίες έγιναν κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Η παρακολούθηση των σκουπιδιών που συλλέγονται στους κάδους On-the-go recycling πριν και κατά τη διάρκεια της πανδημίας και η συγκριτική ανάλυση των δεδομένων δίνει ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στοιχεία.

Το ζύγισμα και η καταμέτρηση/ ανάλυση στις πηγές των σκουπιδιών γινόταν κάθε φορά που οι Τοπικές Αρχές άδειαζαν τους κάδους, δηλαδή δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα, αναλόγως της περιόδου.

Τα συγκριτικά αποτελέσματα για την περίοδο Οκτωβρίου- Δεκεμβρίου 2019 (πριν την πανδημία) και Οκτωβρίου- Δεκεμβρίου 2020 (κατά τη διάρκεια της πανδημίας, σε συνθήκες lockdown η Πάφος), καταγράφουν σημαντική διαφοροποίηση των ρευμάτων των σκουπιδιών ανάμεσα στις δύο περιόδους με σημαντική μείωση του ρεύματος των πλαστικών κατά 14% και αύξηση του ρεύματος του μετάλλου/αλουμινίου και TetraPak κατά 10%.

Γραφική παράσταση 1: Συγκριτικά στοιχεία ποσοστιαίας κατανομής των σκουπιδιών (κατά βάρος) την περίοδο Οκτωβρίου- Δεκεμβρίου 2019 (πριν την πανδημία) και 2020 (κατά τη διάρκεια της πανδημίας, σε συνθήκες lockdown η Πάφος).

Γραφική παράσταση 2: Συγκριτικά στοιχεία ποσοστιαίας κατανομής των σκουπιδιών (κατά βάρος) την περίοδο Ιανουαρίου -  Φεβρουαρίου 2019 (πριν την πανδημία) και 2020 (κατά τη διάρκεια της πανδημίας, σε συνθήκες lockdown η Πάφος).

Τα συγκριτικά αποτελέσματα για την περίοδο Ιανουαρίου -Φεβρουαρίου 2019 (πριν την πανδημία) και 2020 (κατά τη διάρκεια της πανδημίας, σε συνθήκες lockdown η Πάφος), καταγράφουν σημαντική αύξηση των ποσοτήτων των σκουπιδιών στους κάδους  (Γρ.2) κατά 57% , με μείωση του ρεύματος των πλαστικών κατά 10% και μείωση των ρευμάτων του μετάλλου/αλουμινίου και TetraPak κατά 20%. Σημειώνεται η σημαντική αύξηση της κατηγορίας «άλλων» (μη-PMD σκουπίδια) κατά 55%: πολλά φλούδια από φρούτα και υπολείμματα τροφών στους κάδους ανακύκλωσης καθώς και χάρτινα κυπελάκια καφέ.  

Το γεγονός της σημαντικής μείωσης του πλαστικού οφείλεται κατά πάσα πιθανότητα στο ότι έχει ψηφιστεί η Ευρωπαϊκή Οδηγία για τη μείωση των πλαστικών μιας χρήσεως και αναμένεται να τεθεί σε ισχύ στην Κύπρο τον Ιούλιο του 2021. Οπότε πολλές επιχειρήσεις που προσφέρουν καφέ ή ποτά αντικατέστησαν τα πλαστικά ποτήρια με χάρτινα. Η αύξηση στα μη-PMD οφείλεται στα χάρτινα ποτηράκια των take-away ποτών που αντικατέστησαν τα πλαστικά, αλλά κυρίως στην έλλειψη ενημέρωσης ή ενδιαφέροντος από τους Κύπριους για την ανακύκλωση.

Η πρόεδρος του ΔΣ της ΑΚΤΗΣ Δρ Ξένια Ι. Λοϊζίδου δήλωσε:

Τα σκουπίδια μιλούν για την πανδημία. Φάνηκε ότι οι υποδομές που σχεδιάζονται με όρους αειφόρου λειτουργίας, όπως οι κάδοι μας, με συνέργειες όπως αυτές της ΑΚΤΗΣ, της Coca-Cola HBC και των δύο Τοπικών Αρχών, λειτουργούν ακόμα και σε ακραίες συνθήκες όπως της πανδημίας. Mε τα πάντα κλειστά, οι 50 κάδοι του on-the-go recycling το 2020   «μάζεψαν» 21 τόνους σκουπίδια, εκ των οποίων οι 15 τόνοι ήταν ανακυκλώσιμα υλικά, που αλλιώς θα πήγαιναν στα μικτά σκουπίδια ή θα απορρίπτονταν στο περιβάλλον για να καταλήξουν στη θάλασσα. Η επιμονή της ΑΚΤΗΣ στη συστηματική παρακολούθηση των δεδομένων, μας δίνει πολύτιμα στοιχεία, για να αξιολογήσουμε για τις υφιστάμενες πολιτικές και υποδομές και να σχεδιαστούν σωστά στοχευμένες μελλοντικές στρατηγικές και δράσεις.

Βλέπουμε λοιπόν ότι οι Κύπριοι ταλαιπωρηθήκαμε αλλά ας μετρήσουμε το θετικό ότι μάθαμε να περπατάμε και να αθλούμαστε περισσότερο. Αυτό που ακόμα δεν μάθαμε είναι να ανακυκλώνουμε. Πάνω στους κάδους μας υπήρχαν μεγάλες σημάνσεις εξηγώντας τι πρέπει να πεταχτεί εντός τους. Δίπλα τους υπήρχαν οι συμβατικοί κάδοι για τα μικτά σκουπίδια. Και όμως οι κάδοι μας στην πανδημία γέμιζαν με υπολείμματα τροφών και φρούτων, πολύ περισσότερο από ότι από τους τουρίστες πριν την πανδημία! Φαίνεται ότι οι τουρίστες έχουν καλύτερη ενημέρωση για το πώς ανακυκλώνουν τα σκουπίδια τους ή/και πιθανόν να νοιάζονται και περισσότερο!