Σε ελάχιστο χρόνο μειώθηκε ο ψηφιακός αναλφαβητισμός

«Το μάθημα και το ξεμάθημα είναι κοντά, γιέ μου», θυμούμαι να μου λέει η μάνα μου. Δεν μπορώ να προσδιορίσω με ποια αφορμή και για ποιο λόγο χρησιμοποιούσε τη ρήση αυτή. Υποψιάζομαι ότι αναφερόταν σε συνήθειες στις οποίες καλομαθαίναμε και που εύκολα θα μπορούσαμε να τις διακόψουμε όταν έπρεπε.

Η πραγματικότητα είναι ότι δύσκολα αλλάζουμε τις συνήθειές μας και βγαίνουμε έξω από τη ζώνη άνεσής μας, εκτός κι αν δεν έχουμε άλλη επιλογή.

Το ίδιο ισχύει και για τους οργανισμούς, αφού δεν είναι τίποτε άλλο από ομάδες ανθρώπων. Η αντίδραση και αντίσταση στην αλλαγή είναι δεδομένη, εξού και η υλοποίηση μιας αλλαγής σε μια επιχείρηση, μικρή ή μεγάλη, είναι πάντα μια πρόκληση, εκτός βέβαια κι αν η αλλαγή είναι η μόνη επιλογή επιβίωσης. Τα αντανακλαστικά επιβίωσης αναγκάζουν άτομα κα οργανισμούς, να αλλάζουν και να προσαρμόζονται στο πι και φι.

Η πανδημία ανάγκασε επιχειρήσεις να αλλάξουν. Το ουσιώδες ερώτημα είναι αν άλλαξαν όσο θα έπρεπε και το ερώτημα του μέλλοντος είναι, αν θα διατηρήσουν τις νέες «θετικές συνήθειες» που έχουν υιοθετήσει ή αν θα καταφύγουν πίσω σε παλιές «κακές» πρακτικές, που θα είναι δύο φορές κακές, αφού η πανδημία θα έχει διαφοροποιήσει ουσιαστικά το περιβάλλον.

Ο απολογισμός αλλαγών, για επιχειρήσεις στην Κύπρο, με αφορμή την πανδημία είναι αυτονόητο να ξεκινά πάντα, με το γεγονός ότι σε ελάχιστο χρόνο έχει μειωθεί ο «ψηφιακός αναλφαβητισμός». Κατά συνέπεια, η υιοθέτηση ψηφιακών μέσων, σε πολλές πτυχές και δραστηριότητες μιας επιχείρησης, έχει αυξηθεί δραματικά με ευνόητα οφέλη μειωμένων κόστων, παραγωγικότητας, κτλ.

Οι επιχειρήσεις έχουν ανακαλύψει, για παράδειγμα, ότι υπάρχει η δυνατότητα εργασίας από το σπίτι, εκτός του γραφειακού χώρου, γεγονός που δημιουργεί μελλοντικά μια ευελιξία και μια προοπτική μείωσης λειτουργικών κόστων.

Εσωτερικές συναντήσεις ατόμων που δεν βρίσκονται στον ίδιο χώρο ή βρίσκονται σε γεωγραφική απόσταση (σε άλλη πόλη) εύκολα μπορούν πλέον να γίνονται ψηφιακά. Το ίδιο ισχύει και με συνεργάτες στο εξωτερικό, γεγονός που θα περιορίσει τα συνδεόμενα κόστη ταξιδιών και βεβαίως χρόνου.

Όσον αφορά τις θετικές αυτές εξελίξεις, υπάρχουν κάποια ζητήματα, τα οποία, φοβούμαι, παραγνωρίζονται.

Το πιο κλασικό είναι ότι δεν γίνεται κατανοητό πως η διεύθυνση ομάδων, που λειτουργούν ψηφιακά, δεν είναι καθόλου το ίδιο πράγμα, όπως στην περίπτωση όπου η ομάδα βρίσκεται στον ίδιο χώρο.

Απαιτούνται διαφοροποιημένες συμπεριφορές, δεξιότητες και πρακτικές ηγεσίας και διεύθυνσης, διαφορετικά υπάρχουν κίνδυνοι δυσλειτουργιών, που δυστυχώς δεν είναι εύκολα ορατοί.

Ανάλογος συλλογισμός μπορεί να γίνει και σε δράσεις πωλήσεων B2B. Εδώ γίνεται η απλοποιημένη παραδοχή πως ο πωλητής απλώς θα συνεχίσει να κάνει αυτό που έκανε στο παρελθόν στην κατ’ ιδίαν επαφή του με τον πελάτη, αλλά μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή του. Τα πράγματα, όμως, δεν είναι τόσο απλά, γι’ αυτό άλλωστε, μεγάλες πετυχημένες εταιρείες στο εξωτερικό επενδύουν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, της «Ψηφιακής Πώλησης» του μέλλοντος.

Και μια τελευταία παρατήρηση στην πτυχή αυτή. Αναμφίβολα, το λιανικό εμπόριο δεν θα είναι ξανά το ίδιο, μετά την πανδημία. Οι αποφάσεις εγχώριων εταιρειών, που είχαν παρθεί σαν αντανακλαστικές κινήσεις επιβίωσης, την περίοδο αυτή, για να επενδύσουν δημιουργώντας πλατφόρμες ψηφιακής παραγγελίας/ πώλησης και στη συνέχεια αποστολής των προϊόντων στον καταναλωτή, μπορεί να αποδεικτούν, σε κάποιες περιπτώσεις, ασύμφορες.

Η εμπειρία μας, με ένα αριθμό επιχειρήσεων, στην περίοδο αυτή καταδεικνύει όμως ότι έχουν αλλάξει και κάποια άλλα πράγματα, όχι τόσο προφανή, αλλά εξίσου σημαντικά.

Τα ομαδοποιούμε στις ακόλουθες «περιοχές/ενότητες»:

«Εξ ανάγκης Εμπιστοσύνη»
Το γεγονός ότι σε πολλές επιχειρήσεις προσωπικό, στελέχη και διεύθυνση είχαν βρεθεί να εργάζονται εξ αποστάσεως και ψηφιακά, επέφερε, σε κάποιο βαθμό, αλλαγή στο είδος εποπτείας και ελέγχου. Χωρίς να είναι στον ίδιο χώρο, δεν είναι εύκολο για προϊσταμένους να ασκούν αχρείαστο συγκεντρωτικό έλεγχο (micro-management), πράγμα που τους κάνει να δώσουν περισσότερη αυτονομία το προσωπικό τους.

«Ευχάριστη έκπληξη για μένα ήταν όταν ανακάλυψα ότι μπορώ να εμπιστευτώ περισσότερο τα στελέχη μου», μού ομολόγησε Γενικός Διευθυντής εταιρείας και πρόσθεσε: «Παρόλο που δεν ήταν ευχάριστο να διαπιστώσω το λάθος που έκανα τόσο καιρό».

«Ιερές Αγελάδες»
Όταν ο τζίρος μειώνεται, το διάστημα που ένας αριθμός προσωπικού είναι εκτός του χώρου εργασίας, πιθανόν σε αυτοπεριορισμό, ξεκινά η αμφισβήτηση πρακτικών και διαδικασιών, που ήταν περίπου «Ιερές Αγελάδες» - στέρεα εμπεδωμένες συνήθειες, που ελάχιστα ή καθόλου αξία δεν πρόσθεταν. Τα πράγματα είναι πιο απλά. Στέλεχος ημικρατικού οργανισμού μου είπε χαρακτηριστικά: «Έργα που μας φαίνονταν στο παρελθόν βουνό, την περίοδο του πρώτου εγκλεισμού καταφέραμε να τα υλοποιήσουμε σε ελάχιστο χρόνο, διότι έπρεπε να εργαστούμε έξυπνα».

«Ξεσκόνισμα προϊόντων και πελατών»
Όσο οι κύκλοι εργασιών και η κερδοφορία πάνε καλά, ασύμφορα προϊόντα ή και ασύμφοροι πελάτες δεν αναδεικνύονται σε ζητήματα αναθεώρησης ή και εγκατάλειψής τους, αλλά σκουπίζονται κάτω από το χαλί. Αν όμως η ανάγκη επιβίωσης μας κάνει να μετρήσουμε τα κουκιά μας, καταλαβαίνουμε ότι δεν μπορεί η επιχείρησή μας να είναι «όλα για όλους» και ότι πρέπει να παραμερίσουμε θέματα «συναισθηματικά» και να πάρουμε αποφάσεις. Αυτό, πράγματι έχει συμβεί.

Λέγεται φορτικά ότι η κρίση περιλαμβάνει ευκαιρίες, για κάποιους τουλάχιστον τομείς επιχειρηματικής δραστηριότητας. Παρουσιάζονται ευκαιρίες για όσες επιχειρήσεις επιβιώσουν.

Η ελάχιστη ευκαιρία, που πρέπει να αξιοποιηθεί, είναι να γίνουν σοφότερες. Δεν γνωρίζω πόσες θα αξιοποιήσουν την ευκαιρία αυτή και ποιες θα διατηρήσουν τις νέες θετικές συνήθεις που έχουν αποκτήσει.

Κυριάκος Ιακωβίδης
Γενικός Διευθυντής της Great Place to Work