Η Ελευθερία του Λόγου

16:00 - 10 Δεκεμβρίου 2018

Υπηρεσίες

Η ελευθερία του λόγου ήταν σημαντικό στοιχείο της Αρχαίας Ελλάδας, κεντρικός πυλώνας της Γαλλικής Επανάστασης ενώ αποτελεί βασικό μέρος του διεθνούς δικαίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα. Η ελευθερία του λόγου αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα το οποίο επιτρέπει σε άτομα και ομάδες να εκφράζουν τις ιδέες και τις πεποιθήσεις τους ενώ αποτελεί κύριο μέσο που περιορίζει την απόλυτη εξουσία του κράτους.

Τα μη-δημοκρατικά κράτη στοχεύουν το λόγο αυτών που θέλουν να μιλήσουν την αλήθεια, όπως είναι οι δημοσιογράφοι και η κοινωνία των πολιτών, όπως έχουμε δει πρόσφατα, μεταξύ άλλων, στην Τουρκία και στην Ουγγαρία αντίστοιχα. Μολονότι είναι αναμφισβήτητο ότι η ελευθερία του λόγου είναι υψίστης σημασίας για τη δημοκρατία και, ενώ το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διαπίστωσε ότι η ελευθερία του λόγου επεκτείνεται σε ιδέες που «σοκάρουν, προσβάλλουν ή ενοχλούν», ο βαθμός στον οποίο προστατεύεται ο λόγος είναι ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα.

Η πρώτη τροποποίηση στο Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής προστατεύει την ελευθερία του λόγου σ’ένα σχεδόν απόλυτο βαθμό και, ως εκ τούτου, όταν νεαροί έβαλαν φλεγόμενο σταυρό στον κήπο μίας οικογένειας Αφροαμερικάνων, το Ανώτατο Δικαστήριο θεώρησε ότι αυτό αποτέλεσε ελευθερία λόγου. Το ίδιο δικαστήριο διαπίστωσε ότι η διαδήλωση μίας θρησκευτικής ομάδας στην κηδεία ενός νεκρού στρατιώτη με ταμπέλες όπως «Δόξα τω Θεώ για νεκρούς στρατιώτες» εμπίπτει στην προστασία της Πρώτης Τροποποίησης. Η θεωρία πίσω από τη βορειοαμερικανική προσέγγιση είναι η ελεύθερη αγορά ιδεών του Mill, όπου είμαστε όλοι ελεύθεροι να πούμε αυτό που μας αρέσει και είναι μέσω αυτής της συζήτησης που η αλήθεια θα φανεί.

Η Ευρώπη έχει υιοθετήσει μια διαφορετική στάση στο θέμα αυτό. Ειδικότερα, το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προστατεύει την ελευθερία του λόγου αλλά επισημαίνει ότι η άσκηση αυτής της ελευθερίας φέρει καθήκοντα και ευθύνες. Κατά συνέπεια, το άρθρο 10 επιτρέπει το νόμιμο περιορισμό της ομιλίας εάν επηρεάζει τα συμφέροντα της εθνικής ασφάλειας, της εδαφικής ακεραιότητας ή της δημόσιας ασφάλειας, για την πρόληψη διαταραχών ή εγκλημάτων, για την προστασία της υγείας ή της ηθικής, για την προστασία της φήμης ή τα δικαιώματα των άλλων, για την παρεμπόδιση της αποκάλυψης εμπιστευτικών πληροφοριών ή για τη διατήρηση της εξουσίας και της αμεροληψίας του δικαστικού σώματος.

Η Ευρωπαϊκή προσέγγιση προέρχεται, τουλάχιστον εν μέρει, από την τραγική ιστορία της ηπείρου στην οποία το ναζιστικό κόμμα εκμεταλλεύτηκε το λόγο για να πείσει τον κόσμο να υποστηρίξει και να συμμετέχει στο Ολοκαύτωμα. Εντούτοις, πολλές από τις σημερινές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είναι αμφισβητήσιμες. Για παράδειγμα, το Δικαστήριο διέταξε ότι φυλλάδια με δηλώσεις όπως «να σωθούν οι ανθρώπου μας από το Ισλάμ τον κατακτητή» και «το Ισλάμ έξω από τη Βρετανία - Προστατεύστε τον Βρετανικό λαό» αποτελούσαν ρητορική μίσους και, συνεπώς, δεν εμπίπτουν στην ελευθερία του λόγου. Παρόλο που αυτές οι λέξεις και οι δηλώσεις είναι προσβλητικές, το θέμα που τίθεται είναι εάν τέτοια ρητορική, χωρίς άμεση έκκληση για βία θα μπορούσε να επιτρέψει τον περιορισμό της ελευθερίας του λόγου.

Το ερώτημα δεν είναι εύκολο, δεδομένου ότι η ρητορική μίσους μπορεί να θεωρηθεί επιβλαβής, ακόμη και αν δεν συσχετίζεται άμεσα με τη βία, καθότι έχει τη δυνατότητα απομόνωσης και στιγματισμού συγκεκριμένων ομάδων και διάσπαση των κοινοτικών σχέσεων. Ωστόσο, επαρκούν αυτοί οι λόγοι για τον περιορισμό ενός από των θεμελιωδών δικαιωμάτων της δημοκρατίας; Η απάντηση είναι δύσκολο να βρεθεί, ιδιαίτερα στο σημερινό κλίμα ψευδών ειδήσεων, στην άνοδο του δεξιού λαϊκισμού και του Ευρωσκεπτικισμού.

Με αφορμή την Ημέρα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τα 70 χρόνια της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το Πανεπιστήμιο UCLan Cyprus και η UNAC (United Nations Association of Cyprus) διοργανώνουν ενημερωτική εκδήλωση με τίτλο: «Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Κύπρος» (Human Rights Day And Cyprus - Key Note Speech & Panel Discussion) με κύριο ομιλητή τον Αξιότιμο Υπουργό Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, Δρ. Νίκο Χριστοδουλίδη.

Η ενημερωτική εκδήλωση είναι ανοικτή στο κοινό και θα διεξαχθεί την Πέμπτη, 13 Δεκεμβρίου 2018 στις 6 το απόγευμα στο Πανεπιστήμιο UCLan Cyprus στην Λάρνακα όπου θα ακολουθήσει δεξίωση.

Οι παρευρισκόμενοι θα μπορούν να απευθύνουν ερωτήσεις και εισηγήσεις σε ένα κλίμα εποικοδομητικής συζήτησης με επίκεντρο τα ανθρώπινα δικαιώματα ευρύτερα και συγκεκριμένα στην Κύπρο ενώ με την ολοκλήρωση οι παρευρισκόμενοι που επιθυμούν θα λάβουν πιστοποιητικά παρακολούθησης.

Περισσότερες πληροφορίες και συμμέτοχες στο τηλέφωνο 24 69 40 08 ή στο email slaulhe-shaelou@uclan.ac.uk.

Δρ. Νάταλη Αλκιβιάδου, Λέκτορας στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Πανεπιστήμιο UCLan Cyprus.

Η Ελευθερία του Λόγου

Ροη Ειδησεων

Δειτε Επισης