Ψηφίζουν για τον ελάχιστο φόρο 15% στις πολυεθνικές...Το σενάριο που δεν θέλει να δει στην Βουλή το Υπ. Οικονομικών

Ενώπιον της Ολομέλειας της Βουλής για ψήφιση τίθεται σήμερα το κυβερνητικό νομοσχέδιο που αποσκοπεί στην εναρμόνιση της Κυπριακής Δημοκρατίας με την ευρωπαϊκή οδηγία, αναφορικά με την εξασφάλιση παγκόσμιου ελάχιστου επιπέδου φορολογίας 15% των ομίλων πολυεθνικών επιχειρήσεων και των εγχώριων ομίλων μεγάλης κλίμακας με ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των €750 εκατομμυρίων ευρώ.

Πάντως, και παρότι το Υπουργείο Οικονομικών έχει εκφράσει την αντίθεσή του στην παραχώρηση οποιασδήποτε παράτασης στην επιβολή του συμπληρωματικού φόρου, δεν αποκλείεται πριν την ψήφιση του νομοθετήματος οι βουλευτές να κληθούν να αποφασίσουν κατά πόσον θα κάνουν αποδεκτή ή όχι τροπολογία με την οποία θα παρατείνεται η εξαίρεση από την επιβολή του εν λόγω φόρου μέχρι και το τέλος του 2025 αντί μέχρι τις 31/12/2024.

Την τροπολογία προτίθεται να καταθέσει ο βουλευτής των Οικολόγων, Σταύρος Παπαδούρης, μετά τις έντονες ανησυχίες που εξέφρασαν εμπλεκόμενοι φορείς αναφορικά με τις αρνητικές επιπτώσεις που θα προκύψουν από την εφαρμογή των προτεινόμενων ρυθμίσεων για τις οντότητες που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο, στο ενδεχόμενο μετεγκατάστασής τους σε άλλες χώρες με ευνοϊκότερο φορολογικό καθεστώς και κατ’ επέκταση στις δυσμενείς επιπτώσεις που δύναται να προκύψουν για την κυπριακή οικονομία.

• Διαβάστε επίσης: Πυλώνας 2: Αίτημα-υπόδειξη από ΟΕΒ για ελάχιστο επίπεδο φορολογίας σε όλες τις χώρες-Απορρίπτει ο Κεραυνός

Τι προνοεί η νομοθεσία

Αξίζει να σημειωθεί ότι σκοπός του προτεινόμενου νόμου είναι η θέσπιση νομοθεσίας για εναρμόνιση με την πράξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τίτλο «Οδηγία (ΕΕ) 2022/2523 του Συμβουλίου της 14ης Δεκεμβρίου 2022 σχετικά με την εξασφάλιση παγκόσμιου ελάχιστου επιπέδου φορολογίας των ομίλων πολυεθνικών επιχειρήσεων και των εγχώριων ομίλων μεγάλης κλίμακας στην Ένωση», γνωστή και ως Οδηγία για τον Πυλώνα 2 (Pillar 2).

Όπως είναι γνωστό και σύμφωνα με την υπό αναφορά Οδηγία, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), στην προσπάθεια τερματισμού φορολογικών πρακτικών των πολυεθνικών εταιρειών που τους επιτρέπουν να μετατοπίζουν τα κέρδη τους σε περιοχές δικαιοδοσίας στις οποίες υπόκεινται σε μηδενική ή πολύ χαμηλή φορολογία, ανέπτυξε ένα σύνολο διεθνών φορολογικών κανόνων για τη διασφάλιση της καταβολής δίκαιου μεριδίου φόρων από τις εν λόγω εταιρείες οπουδήποτε και αν δραστηριοποιούνται.

Η εν λόγω μεταρρύθμιση έχει ως στόχο να θέσει κατώτατο όριο στον ανταγωνισμό όσον αφορά τους συντελεστές φορολογίας εισοδήματος εταιρειών με την καθιέρωση ενός παγκόσμιου ελάχιστου επιπέδου φορολογίας.

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρθηκαν στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών όπου συζητήθηκε το νομοθέτημα, με την κατάργηση σημαντικού μέρους των πλεονεκτημάτων της μετατόπισης των κερδών σε δικαιοδοσίες μηδενικής ή πολύ χαμηλής φορολογίας αναμένεται να εξασφαλιστούν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις παγκοσμίως και να επιτραπεί στις δικαιοδοσίες να προστατεύσουν καλύτερα τις φορολογικές τους βάσεις.

Συναφώς, τονίστηκε, η Οδηγία 2022/2523 ρυθμίζει μέσω της εφαρμογής σειράς κανόνων την επιβολή ελάχιστου πραγματικού φορολογικού συντελεστή ύψους 15% σε οντότητες που ανήκουν σε ομίλους πολυεθνικών επιχειρήσεων ή σε εγχώριο όμιλο μεγάλης κλίμακας με ετήσια ενοποιημένα έσοδα που υπερβαίνουν τα €750 εκ.

Με βάση, δε, στοιχεία που κατατέθηκαν στη Βουλή, η επιβολή της φορολογίας υλοποιείται με βάση τους ακόλουθους κανόνες, οι οποίοι ευθυγραμμίζονται με τους αντίστοιχους παγκόσμιους κανόνες που έχει αναπτύξει το περιεκτικό πλαίσιο του ΟΟΣΑ, κατόπιν έγκρισης από τις είκοσι μεγαλύτερες και ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες (G20):

• Κανόνας συμπερίληψης εισοδήματος IIR (Income Inclusion Rule): Πρόκειται για τον πρωταρχικό κανόνα του Πυλώνα 2, σύμφωνα με τον οποίο η/οι μητρική/ές οντότητα/ες ενός ομίλου ή ενός εγχώριου ομίλου μεγάλης κλίμακας υπολογίζει/ουν και καταβάλλει/ουν το μερίδιο του συμπληρωματικού φόρου (top up tax) που της/τους αναλογεί όσον αφορά τις συνιστώσες οντότητες του ομίλου που υπόκεινται σε χαμηλή φορολόγηση. Στην περίπτωση αυτή, τα έσοδα που προκύπτουν από την επιβολή του συμπληρωματικού φόρου για όλες τις οντότητες του ομίλου διασυνοριακά εισπράττονται από τη δικαιοδοσία στην οποία βρίσκεται/ονται εγκατεστημένη/ες η/οι μητρική/ές οντότητα/ες.
• Κανόνας σχετικά με τα κέρδη που υπόκεινται σε μειωμένη φορολόγηση UTPR (Under Tax Profit Rule): Πρόκειται για μηχανισμό ασφαλείας στις περιπτώσεις που για διάφορους λόγους δεν μπορεί μέσω του IIR να συλλεχθεί ο συμπληρωματικός φόρος είτε εξ ολοκλήρου είτε μερικώς και με σκοπό την ανάκτηση του υπολειπόμενου φόρου πραγματοποιείται ισοδύναμη προσαρμογή.

Επισημαίνεται ότι τα κράτη μέλη έχουν επιπροσθέτως την ευχέρεια να εφαρμόζουν εγχώριο συμπληρωματικό φόρο για τις εταιρείες με χαμηλή φορολογία που εδρεύουν στην δική τους επικράτεια, ώστε να εισπράττουν συμπληρωματικό φόρο στη δική τους δικαιοδοσία.

Αξίζει, εξάλλου, να αναφερθεί ότι, με βάση τα στοιχεία που συλλέχθηκαν από τη βάση δεδομένων του Τμήματος Φορολογίας και αφορούν στα έτη 2021 και 2022, ο αριθμός των επηρεαζόμενων οντοτήτων στην Κύπρο υπολογίζεται στις 1.900, ενώ σύμφωνα με υπολογισμούς στη βάση συμβατικών φορολογικών κανόνων που εφαρμόζονται στην εθνική νομοθεσία και χωρίς να λαμβάνονται υπόψη αλλαγές στις στρατηγικές αποφάσεις των οντοτήτων ή το ενδεχόμενο μετεγκατάστασης αυτών, με την εφαρμογή του προτεινόμενου μέτρου υπολογίζεται αύξηση των κρατικών εσόδων για το έτος 2026, η οποία αναμένεται να κυμανθεί μεταξύ €200 εκ.-€250 εκ.

Οι θέσεις του Υπουργείου Οικονομικών

Σημειώνεται πως, στο πλαίσιο της συζήτησης του προτεινόμενου νόμου, η εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών δήλωσε μεταξύ άλλων πως, οι υποχρεωτικοί κανόνες φορολόγησης αναμένεται να επηρεάσουν θετικά τα φορολογικά έσοδα όλων των δικαιοδοσιών, περιλαμβανομένης της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθότι πρόκειται για ένα πλαίσιο που αυξάνει την εταιρική φορολόγηση.

Ωστόσο, τόνισε, ο υπολογισμός της αύξησης των φορολογικών εσόδων δεν δύναται να διενεργηθεί με ασφάλεια, καθότι οι επηρεαζόμενες εταιρείες ενδέχεται να προβούν σε αναδιοργάνωση των κυπριακών οντοτήτων ή μετεγκατάστασή τους, γεγονός που ενδεχομένως να επηρεάσει το ύψος των φορολογικών εσόδων στο σύνολό τους.

Επιπροσθέτως των όσων ανέφερε η εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών, η εκπρόσωπος του Τμήματος Φορολογίας διευκρίνισε, μεταξύ άλλων, ότι οι όμιλοι επιχειρήσεων που εμπίπτουν στις πρόνοιες του νομοσχεδίου, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην Κύπρο και καταβάλλουν πραγματικό φόρο που αναλογεί σε φορολογικό συντελεστή ο οποίος είναι χαμηλότερος από τον ελάχιστο πραγματικό φορολογικό συντελεστή ύψους 15%, θα κληθούν να καταβάλουν τη διαφορά υπό τη μορφή συμπληρωματικού φόρου.

Οι ανησυχίες φορέων

Από την πλευρά τους οι εκπρόσωποι Κυπριακού Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου (ΚΝΕ), του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου (ΣΕΛΚ), του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, της Κυπριακής Ένωσης Πλοιοκτητών (ΚΕΠ), του Κυπριακού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου (ΚΕΒΕ), της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ), του Κυπριακού Συνδέσμου Εταιρειών Διεθνών Δραστηριοτήτων (CIBA) και του οργανισμού «Techisland», αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα άμεσης προώθησης του υπό αναφορά νομοσχεδίου για ψήφιση από τη Βουλή, για την αποφυγή κυρώσεων κατά της Δημοκρατίας από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εξέφρασαν επιφυλάξεις επί γενικότερων ζητημάτων που αφορούν στον προτεινόμενο νόμο, οι οποίες συνοψίζονται στα ακόλουθα:

• Στον χαμηλό βαθμό υιοθέτησης του προτεινόμενου φορολογικού πλαισίου από τις χώρες των G-20 και από τα μέλη του ΟΟΣΑ, γεγονός το οποίο δεν εξυπηρετεί τον αρχικό σκοπό της εφαρμογής σε παγκόσμια κλίμακα ελάχιστου πραγματικού φορολογικού συντελεστή και κατ’ επέκταση στη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού.
• Στις ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις που θα προκύψουν από την εφαρμογή των προτεινόμενων ρυθμίσεων για τις οντότητες που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο, στο ενδεχόμενο μετεγκατάστασής τους σε άλλες χώρες με ευνοϊκότερο φορολογικό καθεστώς και κατ’ επέκταση στις δυσμενείς επιπτώσεις που δύναται να προκύψουν για την κυπριακή οικονομία.

Στη βάση των πιο πάνω επιφυλάξεων, εισηγήθηκαν:

• Εξέταση της δυνατότητας παράτασης της εφαρμογής των υποχρεωτικών κανόνων φορολόγησης IIR και UTPR από τη Δημοκρατία.
• Διαβούλευση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για εφαρμογή του μέτρου σε επίπεδο κρατών μελών, αφότου αυτό υιοθετηθεί από σημαντικό αριθμό χωρών μεγάλης φορολογικής επικράτειας.
• Έναρξη διαλόγου μεταξύ του Υπουργείου Οικονομικών και των εμπλεκόμενων φορέων για την εξέταση της δυνατότητας παραχώρησης φορολογικών ελαφρύνσεων ή αντισταθμιστικών μέτρων στις επηρεαζόμενες οντότητες που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο.
• Παράταση της ημερομηνίας έναρξης εφαρμογής του εθνικού συμπληρωματικού φόρου μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2025, αντί μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2024 που προτείνεται σύμφωνα με το υπό αναφορά νομοσχέδιο.

Δεν θέλει να δοθεί παράταση το ΥΠΟΙΚ

Ανταπαντώντας στις ανησυχίες των εμπλεκόμενων φορέων, Υπουργείο Οικονομικών και Τμήμα Φορολογίας, διεμήνυσε πως η Κυπριακή Δημοκρατία δεν δύναται να αξιοποιήσει την ευχέρεια που παρέχεται από την εν λόγω Οδηγία για παράταση της εφαρμογής των υποχρεωτικών κανόνων φορολόγησης IIR και UTPR, καθότι ο αριθμός των επηρεαζόμενων τελικών μητρικών οντοτήτων που βρίσκονται εγκατεστημένες στην επικράτειά της υπερβαίνει κατά πολύ τον αριθμό που τίθεται ως όριο από την υπό αναφορά Οδηγία για αξιοποίηση τέτοιας δυνατότητας.

Μάλιστα και παρότι η εφαρμογή του εθνικού συμπληρωματικού φόρου εμπίπτει στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών, το Υπουργείο Οικονομικών εξέφρασε την έντονη αντίθεσή του στην παράταση της ημερομηνίας εφαρμογής του, καθότι, όπως τονίστηκε, αυτό θα οδηγήσει σε απώλεια φορολογικών εσόδων για τη Δημοκρατία.

Την ίδια ώρα, όμως, το Υπουργείο Οικονομικών εξέφρασε την πρόθεσή του εντός του 2025 να συζητήσει με τους εμπλεκόμενους φορείς τον σχεδιασμό δυνητικών κινήτρων που μπορεί να παραχωρηθούν προς τις επηρεαζόμενες οντότητες, με την προϋπόθεση ότι τα κίνητρα αυτά δεν θα υπονομεύουν τους κανόνες του Πυλώνα 2 και θα είναι συμβατά με τους ευρωπαϊκούς κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις.