Έξοδος από την κρίση και φορολογική πολιτική

 Σε περίοδο οικονομικής κρίσης οποιαδήποτε μέτρα λαμβάνονται  πρέπει να είναι μελετημένα σε βάθος και να είναι πραγματικά χρήσιμα για την οικονομία στο σύνολο της. Το ζητούμενο είναι τα μέτρα να βοηθούν στην ανάπτυξη. Σε περιόδους ύφεσης η αύξηση των φορολογιών χειροτερεύει την κρίση. Παρατίθενται  λοιπόν πιο κάτω κάποια σχόλια για θέματα που είναι στην επικαιρότητα.  

Παραχώρηση φορολογικών κινήτρων

Οι εισηγήσεις για παραχώρηση φορολογικών κινήτρων είναι πολλές και σχεδόν καθολικές. Ο γραφών δεν έχει κανένα λόγο να προσπαθήσει να γίνει αρεστός. Με ενδιαφέρει η βελτίωση της οικονομίας της Κύπρου στο σύνολο της σε στέρεες  βάσεις.  

Είχαμε ύφεση το 1974. Έχουμε ύφεση το 2013. Οι λόγοι όμως της ύφεσης του 1974 δεν είναι οι ίδιοι με αυτής του 2013. Το 1974 δόθηκαν κάποια κίνητρα που κρίθηκαν κατάλληλα για τις ανάγκες της εποχής. Είναι γεγονός ότι στα πρώτα χρόνια το όφελος ήταν σημαντικό και είχε ως αποτέλεσμα αυτό που ονομάστηκε το οικονομικό θαύμα της Κύπρου. Ωστόσο η απληστία μας δεν επέτρεψε την κατάργηση αυτών των κινήτρων την κατάλληλη στιγμή, γύρω στο 1980 κατά την άποψη μου.

 Το σχόλιο ενδεχομένως ξενίζει. Εγώ άπλα ρωτώ. Που είναι όλες εκείνες οι βιομηχανίες και επιχειρήσεις που δημιουργήθηκαν λόγω κινήτρων από το 1980 και μετά; Έχουν κλείσει σχεδόν όλες. Οι επιχειρήσεις στις οποίες παραχωρήθηκαν κίνητρα έκλεισαν επειδή  έμαθαν να λειτουργούν με δεκανίκια. Οι αποφάσεις  δεν λήφθηκαν με βάση επιχειρηματικά κριτήρια. Όταν το κίνητρα έληξαν, όταν καταργήθηκαν οι προστατευτικοί δασμοί, δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό.
 
Στον τομέα των υπηρεσιών δεν δόθηκαν κίνητρα. Ο  τομέας που επιβιώνει από εκείνη την περίοδο με επιτυχία είναι αυτός των επαγγελματικών υπηρεσιών όπως  επίσης και ο τουρισμός (με κατά περιόδους προβλήματα).

Το 2013 δεν έχει καμιά σχέση με το 1974. Το 2013 δεν χρειάζεται να κτίσουμε σπίτια για πρόσφυγες, δεν χρειαζόμαστε νέες υποδομές. Ίσως έχουμε και περισσότερα από όσα χρειαζόμαστε, τουλάχιστο στον οικοδομικό τομέα. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Να μη μας διαφεύγει ότι στην ΕΕ τα κίνητρα μπορούν να κριθούν ως κρατική ενίσχυση και επομένως να απορριφτούν.

Φορολογία ακίνητης περιουσίας

 Ξαφνικά το να έχεις ακίνητη περιουσία που αποκτήθηκε νόμιμα με εισόδημα που φορολογήθηκε, είναι μίασμα. Στο σημείο αυτό αισθάνομαι την ανάγκη να αναφέρω μια θεμελιώδη αρχή κατά την άποψη μου. Η έμμεση φορολογία είναι άδικη επειδή επιβάλλεται ισοπεδωτικά χωρίς εισοδηματικά κριτήρια.

Είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι το καλοκαίρι του 2012 το υπουργείο οικονομικών μετά από διαγωνισμό ανάθεσε σε λογιστικό γραφείο την ετοιμασία μελέτης με στόχο την ολική αντιμετώπιση των προβλημάτων που άπτονται του τρόπου φορολογίας της ακίνητης περιουσίας. Τα δυο εμπλεκόμενα υπουργεία, δηλαδή  αυτό των οικονομικών και των εσωτερικών, έχουν την μελέτη στα χέρια τους από τον Ιούλιο του 2012. Γνωρίζω ότι έγινε εισήγηση για ένα εξαιρετικά απλό σύστημα με αντικειμενικό τρόπο καθορισμού του φορολογητέου ποσού ( δηλαδή όχι με βάση εκτίμησης). Με την υιοθέτηση αυτού του απλού  συστήματος  θα απελευθερωνόταν μεγάλος αριθμός δημόσιων λειτουργών που θα μπορούσαν να απασχοληθούν σε τομείς όπου υπάρχει ανάγκη. Η εισήγηση προβλέπει να μη καταβάλλεται φόρος από φορολογούμενο που δεν έχει εισόδημα σε επίπεδο που φορολογείται.

Η φιλοσοφία της υφιστάμενης νομοθεσίας είναι άδικη επειδή η φορολογία βασίζεται σε υποκειμενικά κριτήρια. Δηλαδή στην εκτίμηση της αγοραίας αξίας σε κάποια συγκεκριμένη χρονολογία που πάντα θα είναι υποκειμενική όσο πρόσφατη και να είναι . Η πολυπλοκότητα  δε της νομοθεσίας  είναι τέτοια που απαιτεί πολυάριθμο προσωπικό για την εφαρμογή της.  Είναι αποδεκτό ότι αυτή την περίοδο πρέπει να λαμβάνονται μετρά γρήγορα. Άλλο όμως το γρήγορα και άλλο το βιαστικά. Η βιασύνη στην υιοθέτηση του νέου νόμου για την φορολογία της ακίνητης ιδιοκτησίας, που δικαιολογημένα έχει ξεσηκώσει διαμαρτυρίες, έχει ήδη φέρει εισήγηση για μια μορφή τροποποίησης πριν ακόμη εφαρμοστεί.  Η μελέτη που έγινε  από το λογιστικό γραφείο  ήταν έτοιμη από τον Ιούλιο του 2012 και παρόλο που παρείχε ολική λύση σε όλα τα προβλήματα αγνοήθηκε. Τελικά οδηγηθήκαμε σε ένα νόμο πού τυγχάνει παλλαϊκής αποδοκιμασίας.
 
Παραχώρηση νέας φορολογικής αμνηστίας

Αρχικά θα ορίσω τι είναι φοροδιαφυγή . Φοροδιαφυγή είναι η με δόλιο και εσκεμμένο τρόπο απόκρυψη από τον φορολογούμενο του πραγματικού του εισοδήματος από τις φορολογικές αρχές.  Σύμφωνα  με τον νόμο η πράξη αυτή αποτελεί  ποινικό αδίκημα. Το 2005 εφαρμόστηκε φορολογική αμνηστία που κάλυψε τα χρόνια μέχρι το 2002. Οι μέχρι το 2002 φορολογικοί συντελεστές ήταν πιο ψηλοί από αυτούς που ακλούθησαν το 2003. Η αμνηστία του 2005 δεν προέβλεπε αποκάλυψη οποιουδήποτε στοιχείου ούτε και επαναπατρισμό κεφαλαίων.  Οι οικονομικές συνθήκες ήταν επίσης αρκετά καλές και βελτιούμενες.

Πολλοί επικαλούμενοι τα εκατομμύρια  που εισπράχτηκαν τότε ισχυρίζονται ότι υπάρχει τεράστιο πρόβλημα φοροδιαφυγής. Φοροδιαφυγή δυστυχώς υπάρχει και δυστυχώς θα συνεχίσει να υπάρχει. Το μέγεθος της είναι άγνωστο. Αν ήταν γνωστό θα σήμαινε ότι έχουμε τσακώσει όλους τους φοροφυγάδες και έτσι θα μπορούσαμε να καθορίσουμε και το μέγεθος της την συγκεκριμένη στιγμή και μόνο. Τα 125 περίπου εκατομμύρια που εισπράχτηκαν το 2005 δεν αφορούσαν μόνο μια χρονιά αλλά τουλάχιστο 12, μπορεί ενδεχομένως και περισσότερες χωρίς να μπορεί κανείς να τις προσδιορίσει με ακρίβεια.

 Πολλοί πολίτες αξιοποίησαν την αμνηστία και κατέβαλαν τον χαμηλό προβλεπόμενο από την αμνηστία φόρο αντί να αμφισβητήσουν φορολογίες στο δικαστήριο. Με αλλά λόγια ποσά που δεν ήταν αντικείμενο φοροδιαφυγής αλλά αντικείμενο διαφωνίας ως προς τον τρόπο φορολογίας ‘αμνηστεύτηκαν’ και έτσι λύθηκε η διαφωνία με το γραφείο φόρου εισοδήματος. Τα 125 εκατομμύρια δεν ήταν όλα περιπτώσεις φοροδιαφυγής αυτό είναι σίγουρο.

Η φοροδιαφυγή είναι μια απαράδεκτη παράνομη αντικοινωνική συμπεριφορά αλλά το μέγεθος της δεν είναι τέτοιο που να επιτρέπει σε κάποιους να λένε ότι με την επίλυση του προβλήματος θα σωθεί η Κυπριακή οικονομία. Το 2005 οι οικονομικές συνθήκες ήταν αρκετά καλές και οι φορολογίες χαμηλές. Επομένως οι συνθήκες ήταν ιδανικές για να επιτύχει το εγχείρημα της αμνηστίας. Μετά την αμνηστία λογικό είναι οι φορολογούμενοι να έγιναν ακόμη πιο νομοταγείς.


Για το θέμα της νέας ιδέας για αμνηστία, αλλά όμως με αποκάλυψη στοιχείων, σχολιάζω ως εξής. Δεδομένου ότι η προηγούμενη αμνηστία νομιμοποίησε όλα τα κεφάλαια μέχρι το 2002, ότι από τότε οι φορολογικοί συντελεστές ήταν τόσο ευνοϊκοί που αποθάρρυναν σε μεγάλο βαθμό την φοροδιαφυγή, ότι οι οικονομικές συνθήκες ήταν καλές για επενδύσεις, τι έχει φοροδιαφύγει από τότε; Και αν πράγματι υπάρχουν τέτοια κεφάλαια γιατί να επιστραφούν μέσα σε αυτό το οικονομικό χάος και με αυτούς τους καταστροφικά ψηλούς φορολογικούς συντελεστές;

Ανεξάρτητα με τα πιο πάνω ο γράφων δεν συμφωνεί ως θέμα αρχής με διαδικασίες αμνηστίας. Προκαλείται το λαϊκό αίσθημα και στην συγκεκριμένη περίοδο είναι αμφίβολη η επιτυχία του.

Οικονομική περισυλλογή

Ανακοινώνονται πολλά σε αυτό τον τομέα, όμως δεν είμαι σίγουρος αν η στόχευση είναι σωστή. Οι πολιτικοί μας μιλούν για σπάταλο κράτος . Διερωτώμαι αν σε αυτό κατατάσσουν τα 39 δημαρχεία για 850000 πληθυσμό ή τις χορηγίες και τις χάρες προς τα ποδοσφαιρικά σωματεία στα οποία ο Κύπριος αθλητής είναι είδος προς εξαφάνιση. Αυτό αποτελεί εάν μόνο μικρό παράδειγμα σπάταλου κράτους.

Κατακλείδα

Το μοναδικά πραγματικό χρήσιμο και ουσιαστικό φορολογικό κίνητρο είναι η μείωση των φορολογιών σε όλο το ευρύ φάσμα του φορολογικού συστήματος. Η φορολογική αμνηστία ως θέμα αρχής πρέπει να αποφευχθεί. Για την φορολογία της ακίνητης ιδιοκτησίας υπάρχει στα αρμόδια υπουργεία έκθεση για δίκαιη ολική λύση τού προβλήματος.